Kinderombudsman: kinderen met complexe problematiek hebben moeite met passend onderwijs

Tot nu toe was er weinig bekend over de ervaringen van kinderen en passend onderwijs. De Kinderombudsman vroeg bijna 200 kinderen naar hun perspectief. Over het algemeen zijn kinderen best tevreden met het passend onderwijs dat zij krijgen. Toch loopt het spaak bij de meest kwetsbare kinderen: leerlingen met een meervoudige of complexe ondersteuningsbehoefte lopen op school vaker tegen problemen aan dan kinderen met lichte ondersteuningsvragen.

We zien dat in Nederland steeds meer stappen worden gezet richting inclusief onderwijs. Kinderen met een extra ondersteuningsbehoefte gaan samen naar school gaan met kinderen die geen extra zorg nodig hebben. Er zijn momenteel 35 regionale initiatieven die met dergelijke integratieve vormen experimenteren. "Juist voor deze kinderen moet er in Nederland een extra stap worden gezet. Het onderwijs in Nederland moet inclusiever worden," zegt Kinderombudsvrouw Margrite Kalverboer. "Een inclusieve school is een stap naar een inclusieve samenleving, waarin iedereen meedoet en gelijke kansen heeft. Kinderen met en zonder ondersteuningsbehoeften leren met inclusief onderwijs al vroeg dat iedereen meetelt.’’

Wat is er nodig?

Volgens de kinderombudsman zijn er betere randvoorwaarden nodig om onderwijspersoneel te faciliteren. Kinderen vinden dat leraren en ander onderwijspersoneel nog te weinig kennis hebben over hun problematiek. Het zou daarom goed zijn om ook inclusief onderwijs beter te verankeren in de lerarenopleidingen, is één van de aanbevelingen van de Kinderombudsman.

In voorbereiding op de evaluatie van de Wet op passend onderwijs dit najaar, hebben de PO-Raad en VO-raad samen met hun leden gewerkt aan voorstellen om passend onderwijs te verbeteren. Hierin geven ze onder andere aan dat op lerarenopleidingen meer aandacht moet komen voor het omgaan met leerlingen met een extra ondersteuningsbehoefte. Hierdoor neemt de handelingsverlegenheid voor het omgaan met zorgleerlingen, zoals die op sommige scholen ervaren wordt, af. Ook moet het gemakkelijker worden om als leraar in opleiding stage te lopen in het speciaal onderwijs.

Uit het onderzoek van de Kinderombudsman blijkt ook dat kinderen beter moeten worden meegenomen in de keuzes die voor hen worden gemaakt. Ook de PO-Raad denkt dat de betrokkenheid van ouders en leerlingen een belangrijke voorwaarde is om tot een passend aanbod voor leerlingen te komen. Onderwijsprofessionals moeten wat betreft de sectororganisatie beter worden toegerust op leerling- en ouderparticipatie.

Samenwerken onderwijs en jeugd

Daarnaast deelt de PO-Raad met de Kinderombudsman de noodzaak van aansluiting tussen onderwijs en jeugdzorg. Er is de afgelopen jaren al veel verbeterd, maar het Rijk zal de randvoorwaarden om tot betere samenwerking te komen, moeten verbeteren. Zo is het belangrijk dat er meer mogelijkheden komen om zorg binnen het onderwijs te bieden. Ook is het nodig dat er een wettelijke grondslag komt voor gegevensuitwisseling tussen zorg en onderwijs, vindt de PO-Raad.

Binnen het programma Met Andere Ogen waar de PO-Raad aan meewerkt, wordt met behulp van inspiratieregio's goede voorbeelden van samenwerking tussen onderwijs en zorg verzameld. Deze successen worden meegenomen in de beleidsvorming en gedeeld met de sector zodat ook andere scholen kunnen profiteren van deze kennis.

Evaluatie passend onderwijs
Dit jaar wordt het stelsel van passend onderwijs in opdracht van het ministerie van OCW formeel geëvalueerd. Deze evaluatie vindt plaats op basis van de uitkomsten van de evaluatieonderzoeken van het NRO, een advies van de Onderwijsraad, de Staat van het Onderwijs 2020 en een veldraadpleging. De verwachting is dat minister Slob in dit najaar van 2020 stuurt een brief aan de Tweede Kamer stuurt over de uitkomsten van de evaluatie. Op basis daarvan zal de Tweede Kamer in november debatteren over de toekomst van passend onderwijs.