MAO - Pabo: Zet gericht in op leren samenwerken met ouders

Hoewel er al veel bekend is over de effecten van samenwerken met ouders op de ontwikkeling van het kind, blijkt dat er aanzienlijke verschillen zijn tussen pabo’s in de mate waarin samenwerken met ouders aandacht krijgt in de lerarenopleidingen. Dit laat een onderzoek zien dat is uitgevoerd op verzoek van de projectgroep Inclusieve samenwerking met ouders van Met Andere Ogen. Dit is een projectgroep van leden die zich samen inzet voor het toerusten van professionals en ouders om beter samen te werken.

Ouders en school hebben een gedeelde verantwoordelijkheid voor de ontwikkeling van kinderen. De ouder weet het best hoe het kind zich thuis en in de vrije tijd voelt en ontwikkelt en de leraar weet het best hoe het kind zich op school gedraagt en ontwikkelt. De samenwerking tussen ouders en onderwijs is essentieel om de ontwikkeling van het kind te ondersteunen (Donkers & Nilsen, 2022).

Sterk uiteenlopend aanbod in de curricula

De analyse van opleidingsdocumenten van pabo’s laat, ondanks het bewezen belang, zien dat het aanbod in het curriculum sterk uiteenloopt. Het varieert van vrijwel geen aandacht voor dit onderwerp (waarbij studenten alleen hoeven aan te tonen dat er contact is geweest met ouders tijdens stages), tot het leren en oefenen van gesprekstechnieken met ouders (vaak met behulp van acteurs en gericht op ouders waarbij er iets speelt bij hun kind). En slechts bij drie (Hogeschool van Amsterdam, Christelijke Hogeschool Ede en Hogeschool Viaa) van de 22 pabo’s vonden we in de opleidingsdocumenten een duidelijke en complete opbouw in het curriculum waarbij studenten eerst een perspectief krijgen op het belang en de werking van ouderbetrokkenheid, waarna ze kunnen oefenen in stages en trainingen.

Deze bevindingen sluiten aan bij eerder onderzoek dat stelt dat veel leerkrachten, en met name beginnende leerkrachten, zich slecht voorbereid voelen op het samenwerken met ouders (o.a., Amatea et al., 2012; Gaikhorst, 2014; Staat van het Onderwijs, 2023). Ter aanvulling op de documentanalyse is er ook gesproken met beginnende leerkrachten en zij onderschreven het gevoel slecht voorbereid te zijn.

‘Ik vond dat tijdens de opleiding er te vaak geoefend werd door rollenspellen met studenten. Dit is wel echt iets wat bij je moet passen. Dit paste totaal niet bij mij en daar voelde ik mij niet comfortabel bij. Dat zou ik anders doen door bijvoorbeeld pabo-leerkrachten uit te nodigen en die te laten figureren als ouders, zodat dit beter aansluit bij de praktijk.’ -beginnend leerkracht

Gerichte inzet op kennis, houding en vaardigheden in de opleiding

Daarnaast zijn er ook verschillende experts gesproken die werk willen maken van het verbeteren van de samenwerking met ouders. Dit willen zij onder andere doen door gerichte inzet op kennis, houding en vaardigheden in de opleiding.

‘De wens is altijd om lastige gesprekken te oefenen, terwijl je dat kunt voorkomen door bijtijds een goede relatie met ouders aan te gaan. Pabo's kunnen beter aandacht besteden aan waar ouderbetrokkenheid nu echt over gaat, namelijk hoe ouders hun kind thuis kunnen ondersteunen. Het is niet de rol van ouders om hun kind schoolse vaardigheden te leren, dat is de verantwoordelijkheid van leraren. Ouders met afstand tot het onderwijs denken bovendien dat zij dat niet kunnen en haken daarom soms af. Het is veel belangrijker dat ouders interesse tonen en hun kind bemoedigen. Dat kunnen alle ouders, ongeacht hun opleidingsniveau.’ -Mariëtte Lusse, Lector Kinderarmoede en Samenwerken met ouders bij Hogeschool Rotterdam

Erken ouders

‘Heel belangrijk is dat docenten heel goed leren dat op het moment dat je ouders aanspreekt op hun kind dat dan alle voelsprieten van ouders uitgaan en dat alles wat je dan in beelden communiceert ertoe doet. Je zult ouders altijd moeten erkennen in dat ze vol gaan voor hun kind. Het is voor jou als leraar misschien soms vervelend of het komt lastig op je over, maar dat is allemaal terug te voeren tot ouders die het beste zoeken voor hun kind. Dat betekent niet dat je dit niet hoeft te begrenzen of overal in mee moet gaan, je mag ook daarin best pedagogisch grenzen stellen.”-Bert Wienen, Initiatiefnemer van het Instituut voor Inclusief Onderwijs

De projectgroep Met Andere Ogen beveelt pabo’s dan ook aan om werk te maken van samenwerken met ouders en dit een standaard onderdeel van de opleiding te maken. Zorg dat studenten het belang inzien van samenwerking met ouders als waardevolle partner voor de ontwikkeling van het kind, en bereidt hen praktisch voor op het voeren van het goede gesprek met ouders. De projectgroep van Met Andere Ogen zal zich de komende periode gaan inzetten voor het creëren van bewustzijn bij opleidingen rondom de gevonden verbeterpunten.

Het rapport

Wil je meer lezen over het onderzoek? Download het rapport in de bijlage.