1.1 Aantal leerlingen op regulier basisonderwijs

Ons streven is dat kinderen opgroeien in hun natuurlijke omgeving op een reguliere basisschool.

Er is landelijk sprake van een daling van leerlingaantallen in het regulier basisonderwijs. Dit zien we ook in onze regio. Waar ons samenwerkingsverband in 2011-2012 nog 22.159 leerlingen in het basisonderwijs telde, is het aantal leerlingen in 2020-2021 gedaald naar 19.942 leerlingen.

De ontwikkeling van het leerlingaantal vanaf 2011 tot heden is in onderstaande grafiek weergegeven, gevolgd door een prognose voor het leerlingaantal voor de komende acht jaar. Deze prognose is gebaseerd op gegevens die afkomstig zijn van DUO. Meer informatie over de betrouwbaarheid van de prognoses van DUO vindt u hier en de totstandkoming van deze beraming is hier omschreven.

Aantal leerlingen per werkgebied
De basisscholen zijn geografisch verdeeld over acht werkgebieden. Deze verschillen in veel opzichten van elkaar, ook qua aantal leerlingen, aantal scholen en gemiddelde grootte van de scholen. In onderstaande grafiek zien we de trend van het aantal leerlingen per werkgebied van de laatste vier jaar. De aantallen in deze grafiek geven het aantal leerlingen per werkgebied van 2020-2021 aan.

Het aantal scholen binnen een werkgebied verschilt van 8 scholen tot 18 scholen en het gemiddelde aantal leerlingen op een school per werkgebied verschilt van 155 tot 404.

Uit bovenstaande grafieken is duidelijk af te lezen dat Langedijk en Heerhugowaard-Zuid minder scholen heeft, maar het gemiddelde leerlingenaantal per school hoger is. In Alkmaar-Oost is het omgekeerde het geval. Dat werkgebied heeft het meeste aantal scholen, maar het gemiddelde leerlingenaantal per school is relatief klein.

Prognose leerlingaantallen

Jaarlijks worden prognoses gemaakt om de krimp en groei van leerlingen binnen Nederland in kaart te brengen. Op grond van deze prognoses zien we dat het aantal boa leerlingen in onze regio de komende 5 jaar zal met gemiddeld 4.17% afnemen. Dit is 1.22% lager dan het landelijk gemiddelde dat een afname van 2.97% laat zien. Gelijktijdig zien we dat het aantal sbo leerlingen een groei laat zien van 6.08% ten opzichte van het landelijke gemiddelde dat op 3.68% staat.

Bron: Dashboard Passend Onderwijs/DUO 

Prognose bao leerlingaantal voor de komende 15 jaar, op basis van het leerlingaantal op 1 oktober 2019

Bron: Dashboard Passend Onderwijs/DUO 

Prognose sbo leerlingaantal voor de komende 15 jaar, op basis van het leerlingaantal op 1 oktober 2019

Bron: Dashboard Passend Onderwijs/DUO 

Basisgeneratie 2020

In het kader van het project Regionale Samenwerking wordt door de VO-raad jaarlijks een tabellenrapport met recente basisgeneratiecijfers opgesteld die gebruikt kunnen worden voor het maken van leerlingenprognoses in PO en VO. Daarnaast geeft de basisgeneratie ook een belangrijke indicatie voor toekomstige krimp of groei van de leerlingenpopulatie in een gemeente.

De basisgeneratiecijfers geven feitelijke informatie over de verschillende leeftijdscohorten, zonder veronderstellingen over woningbouw/migratie van regio's en het marktaandeel van scholen. Het tabellenrapport bevat de basisgeneratiecijfers per 1 januari 2020 van alle gemeenten in Nederland.

Bron: Basisgeneratie 2020, VO raad. 

In bovenstaand figuur is de leeftijdsopbouw op 1 januari 2020 voor heel Nederland weergegeven.

Uit de figuur blijkt duidelijk dat het aantal 0-jarigen een stuk lager ligt dan het aantal 12- en 15-jarigen.

Landelijk gaat het om een verschil van respectievelijk 10,7 en 13,8 procent. Dit verschil is een belangrijke indicatie voor toekomstige demografische krimp in Nederland. Uiteraard is de toekomstige basisgeneratie ook afhankelijk van immigratie en emigratie.

In onderstaande grafiek is de leeftijdsopbouw op 1 januari 2020 voor de regio Alkmaar weergegeven. Ook hier zien we dat het aantal 0-jarigen lager ligt dan het aantal 6-, 12- en 15-jarigen.

Voor het prognosticeren van toekomstige groei/ krimp in ons werkgebied is het interessant om het huidige aantal 6-jarigen, 12-jarigen of 15-jarigen te vergelijken met de instroom 0-jarigen.

Bron: Basisgeneratie 2020, VO raad. 

Wanneer we naar de cijfers voor de individuele gemeenten kijken krijgen we inzicht in de leerlingen ontwikkeling binnen onze regio. In onderstaande grafiek en tabel wordt de verhouding 6-jarigen, 12-jarigen en 15-jarigen vergeleken met het aantal 0-jarigen per gemeente.

Uit bovenstaande grafiek blijkt duidelijk dat alle gemeenten in onze regio de komende jaren te maken gaan krijgen met een aanzienlijke daling van het aantal leerlingen in de leeftijd 0 tot 15 jaar. Alleen de gemeente Langedijk laat een tijdelijke opleving zien om vervolgens ook te krimpen.

Uit de tabel blijkt dat er grote verschillen zijn tussen de verschillende gemeenten.

• De gemeenten Alkmaar en Langedijk scoren onder het gemiddelde van de regio.

• De gemeente Heerhugowaard scoort net iets boven de gemiddelde krimp in de regio.

• De grootste krimp wordt verwacht in de gemeente Bergen op de voet gevolgd door de gemeente Heiloo.

De komende periode zal onderzocht moeten worden welke rol deze daling/krimp gaat hebben voor de leerlingaantallen in de werkgebieden en hoe we hier als samenwerkingsverband op kunnen anticiperen.