MAO Dialoog #5: ‘Ouders hebben altijd gelijk’

Stop met praten over ouderbetrokkenheid, en beschouw ouders in alles fases van het proces als gelijkwaardige gesprekspartners. Dat was de belangrijkste boodschap van de vijfde dialoogavond Met Andere Ogen op donderdag 17 juni 2021. Gespreksleider Natasja van den Berg en ‘tafeldame’ Carry Roozemond ontvingen een keur aan gasten die ons hielpen kijken door de ogen van ouders.

Twee van de ouders aan tafel kenden we al van de verhalen van Emma en Yara. Jessica Heeman, docent experimentele psychologie aan de Universiteit Utrecht en moeder van Yara, vertelde over de weg die zij moet afleggen om voor Yara, geboren met het syndroom van Joubert, de juiste ontwikkelplek te organiseren: ‘Yara is een slimme dame, dat had ik al snel in de gaten. Maar uit testen bleek dat niet, omdat testen niet voor haar gemaakt zijn. Wat zij nodig heeft is een rijke leeromgeving die haar helpt te communiceren in gebarentaal, en met een stemtolk. De toegang tot die voorzieningen blijft tot nu toe voor haar gesloten, omdat Yara niet doof is. Het systeem zoekt naar een hokje waar Yara in past in plaats van te luisteren naar wat Yara nodig heeft.’

Voor Silvia Koning, spiegelreflexkunstenaar en trotse moeder van Emma, is dit zeer herkenbaar: ’Emma werd zwakbegaafd verklaard, omdat dat uit de testen bleek. Ik wist wel beter en liet Emma niet zomaar aan de kant schuiven. We hebben onze eigen weg moeten vinden. Sindsdien pleit ik ervoor dat we af moeten van de systemen, en terug moeten naar de menselijke maat. Want kijk naar Emma nu: ze doet een MBO 3-opleiding verpleegkunde en wil uiteindelijk kinderverpleegkundige worden.’

‘Maak gebruik van onze kennis’

Waar ouders volgens Jessica en Silvia om vragen, in het belang van hun kinderen, is dat zij erkend worden als expert, en als gelijkwaardige gesprekspartner: ‘Ouders zijn de enigen die alles weten van hun kind. Maak daarom gebruik van onze kennis.’

Astrid van der Kooij, expert sociaal domein en projectleider Inclusief Samenwerken van Met Andere Ogen, ondersteunt hun oproep van harte. ‘Het is belangrijk om ouders op ieder niveau te betrekken bij de keuzes die worden gemaakt: over het individuele kind, op school, maar ook bij de ontwikkeling van beleid.’

Krachten bundelen

De vraag is wel of ouders daar de tijd voor hebben. Gelukkig zijn er verschillende oudernetwerken die de krachten van ouders bundelen en met één krachtig geluid ouders vertegenwoordigen aan de diverse overlegtafels. Stichting Moedernetwerk, opgericht in het Amsterdamse stadsdeel Nieuw-West, is er daar één van. De Stichting lukt het om een voor hulpverleners lastig bereikbare groep ouders te betrekken bij de hulp aan hun kinderen. ‘Wij voorzien de ouders van informatie, in hun taal en op hun niveau,’ zegt oprichtster Leila Badaou, ‘zodat ook zij kunnen meepraten en meebeslissen over de toekomst van hun kinderen.’

Een ander voorbeeld is Netwerk Beter Samen, actief in de regio’s Utrecht en Flevoland. Voorzitter Nely Sieffers vertelt dat zij ouders helpen betere gesprekspartners te worden. ‘Er wordt veel gepraat óver ouders zónder ouders. Dat willen we veranderen, zodat er in de vaste combinatie onderwijs, zorg en jeugd ook altijd een plek is voor de ouders.’

‘Ouders en professionals hebben elkaar nodig’

Waar ze dat in de praktijk al doen, is bij Samenwerkingsverband Passend Primair Onderwijs Noord-Kennemerland. Eva Schmidt-Cnossen, consulent passend onderwijs en regisseur van het Oudersteunpunt aldaar, pleit voor gelijkwaardigheid van ouders. ‘Er ontstaat dan een meer open gesprek, op basis van vertrouwen. In zo’n gesprek mogen professionals ook best een keer zeggen dat zij het ook even niet weten, en dat we samen op zoek gaan naar een oplossing.’

‘Ouders en professionals hebben elkaar nodig’, vult Annabet Jongkind aan, projectleider Transformatie Twente. ‘Je hoeft het niet altijd met elkaar eens te zijn, maar je blijft met elkaar in gesprek, op basis van een menselijk perspectief: wat hebben het kind en de ouders nodig, en wat hebben professionals nodig om hun werk te kunnen doen?’

Meer mensen door de deur

Wat is er nodig om ouders structureel een stem te geven in de keuzes die gemaakt worden over hun kind? Laat de goede voorbeelden zien, zegt de een. Laat ook vooral de slechte voorbeelden zien, zegt de ander, zodat we daarvan kunnen leren. Geef ouders een basisinkomen zodat ze de tijd hebben om voor hun kind de best mogelijke ontwikkelplek te vinden, is een suggestie. Een andere wens is om ouders in ieder geval de regie te geven over wie er aan tafel zit, wie er beslist over hun kind.

Illya Soffer, directeur van Ieder(in), pleit ervoor binnen het onderwijs de norm te verbreden: ‘Het VN-verdrag Handicap is daar glashelder over: de samenleving moet drempels wegnemen, zodat ook mensen met een handicap op gelijkwaardige wijze kunnen deelnemen aan het maatschappelijk verkeer. Voor het onderwijs betekent dit dat we de normen moeten verbreden, zodat meer mensen door de deur passen. Ouders horen in dit proces een structurele positie te hebben, liefst wettelijk geregeld.’

Carry Roozemond, directeur-bestuurder van Ingrado en bestuurlijk ambassadeur van Met Andere Ogen, haalt ten slotte met plezier een uitspraak aan van Mark Weghorst van Ouders & Onderwijs die stelt: ouders hebben altijd gelijk. ‘Als dat de blik wordt waarmee je kijkt, ook in Den Haag, dan verandert alles. Dan knippen we de ontwikkeling van kinderen niet meer op in brokjes, van 4 tot 6 jaar, van 6 tot 12 etcetera, maar kijken we generatiebreed wat kinderen nodig hebben om zich te ontwikkelen. We doen dat samen met ouders en ja, soms zeggen we dan: we weten het even niet, we gaan nog even wat langer nadenken. Maar altijd vanuit de vraag aan het kind: wat heb jij nodig?’

*

Met Andere Ogen – bouwstenen voor een nieuwe manier van kijken, doen en denken #5

1. Stap af van het denken in systemen, heb oog voor de menselijke maat.
2. Erken ouders als expert, als gelijkwaardige gesprekspartners.
3. Ondersteun ouders in het bundelen van hun krachten.
4. Geef ouders de regie over wie aan tafel zit om te beslissen over hun kind.
5. Deel goede voorbeelden, maar laat ook zien wat niet goed gaat; daar leren we van.

Dialoogsessie #5 – ‘Door de ogen van ouders’ is terug te kijken op onze website.