Voor taalvoorzieningen en gemeenten blijkt het lastig om te anticiperen op de in- en uitstroom van nieuwkomers. Het afgelopen jaren zien we sterke fluctuaties van het aantal nieuwkomers en na- reizigers in onze regio. Kinderen van de na-reizigers verblijven veelal niet in een AZC, maar gaan gelijk bij hun ouder in een aangewezen woning wonen. De netwerkgroep nieuwkomers komt samen met de ambulant begeleider nieuwkomers om dit proces te begeleiden.

Van Ambulante begeleider naar Transitiebegeleider expertise Nieuwkomers

De afgelopen jaren verzorgde de ambulante begeleider Nieuwkomers voor de ondersteuning van nieuwkomersleerlingen op de scholen binnen het samenwerkingsverband. Samen met IB-ers en leerkrachten was er nauw overleg over de juiste aanpak en ondersteuning aan deze kinderen. Met jeugd en gezinscoaches, leerplichtambtenaren, gemeenten en hulpverleners was contact over de ondersteuning thuis en de signalen die er zijn vanuit de scholen. De centrale vraag was steeds: Wat kunnen we doen om dit kind en/of dit gezin te helpen.

Per 1 juni 2024 hebben wij afscheid genomen van onze huidige ambulant begeleider Mireille Koeleveld. Zij zal elders in het onderwijs werkzaam zijn. Mireille heeft veel voor onze regio betekent. Ze heeft ons geïnspireerd, scholen kennis en kunde gebracht over nieuwkomers en altijd kansrijk naar de nieuwkomers gekeken.

• Transitiebegeleider expertise nieuwkomers

Sinds september 2024 is Keshia Elhorst werkzaam als transitiebegeleider expertise nieuwkomers. Zij ondersteunt de expertisecentra in het ontwikkelen van een dekkend onderwijsaanbod voor nieuwkomers. Samen met de expertisecentra onderzoekt zij wat er nodig is om de ondersteuningsvragen die de expertisecentra uit de regio krijgen te kunnen beantwoorden. Tevens onderzoeken zij hoe zij de reguliere scholen kunnen ondersteunen om hun onderwijsaanbod aan nieuwkomers te kunnen borgen en hoe zij hun kennis m.b.t onderwijs aan nieuwkomers duurzaam kunnen versterken. Met de coördinatoren van de expertisecentra, de i.b.-ers en locatie coördinatoren/directeuren is er nauw overleg.

In 2024 is de transitiebegeleider 49 keer ingezet. Het merendeel van de ingezette uren is besteed aan samenwerking met de nieuwkomersexpertisecentra, afstemming en professionalisering (45%).

Daarnaast is de transitiebegeleider ook betrokken bij de ontwikkeling van nieuwkomersaanbod in de werkgebieden, scholen en individuele begeleiding van leerlingen (55%)

Zo is zij 26 keer ingezet om scholen te ondersteunen: 9 keer in het ontwikkelen van nieuwkomersaanbod en 17 keer in individuele begeleiding van de intern begeleider (soms in combinatie met de groepsleerkracht), gericht op leerling aanpak.

De begeleiding omvat met name het informeren over de NT2 didactiek, het inzetten van de thuistaal en het samen nadenken hoe de methodes/lessen van de school zodanig in te zetten dat de NT2-leerling hier ook goed mee kan werken: pre-teaching, visualiseren, evt. vertalen, compacten van de lesstof om te kunnen versnellen, woordenschatoefeningen etc.

Ook kan de transitiebegeleider betrokken worden bij het MDO van een leerling of worden zij ingezet voor observaties.

Het valt op dat nog veel scholen hulpvragen hebben m.b.t. leerlingaanpak. Kennis over bijv. woordenschat-didactiek of translaguaging is bij de scholen nog onbekend. Ook ligt er nog veel werk in de basis.

Praktische tips over het inzetten van de thuistaal en het doortrekken van de woordenschatles die de leerlingen vaak volgen bij een onderwijsassistent naar de klas is vaak wat er in eerste instantie nodig is voor de scholen.

• Op De Waaier, zijn nog niet veel hulpvragen binnengekomen. Een aantal van de vragen die zij kregen zijn doorgezet naar de transitiebegeleider.
• Op De Regenboog worden vaak kleine vragen gesteld door de leerkracht van de moederschool tijdens het nazorgtraject. Hier is nog geen monitoring op. Er is nog geen registratie op de vragen die zij binnenkrijgen en zelf beantwoorden. Dit zal binnenkort worden opgezet.

Netwerkgroep Nieuwkomers

In de Netwerkgroep nieuwkomers zijn afgevaardigden van de schoolbesturen, van gemeenten, consulenten/ambulante begeleiding vanuit het samenwerkingsverband, INOVA en MET vertegenwoordigd. Het regisseur-schap van de Netwerkgroep is gefaciliteerd vanuit het SWV PPO Noord-Kennemerland.

De Netwerkgroep adviseert de samenwerkende schoolbesturen en gemeenten over het nieuwkomeronderwijs in de regio. Dit doet de Netwerkgroep aan de hand van overleg met de betrokkenen in de regio. De Netwerkgroep heeft een monitorfunctie op het uitgezet beleid en optimalisering ervan. Daarnaast heeft de Netwerkgroep een rol in het scherper krijgen van de professionaliseringsvragen op de werkvloer en hoe (gezamenlijk) hierin gefaciliteerd kan worden.

Verslag 1-2^e trimesterrapportage NWG Nieuwkomers

Stabiliteit

Binnen de regio is het afgelopen half jaar sprake van stabilisatie van de instroom van nieuwkomers. Hierdoor konden de taalklassen in normale grootte draaien en was er voor elk kind wederom weer een passende plek.

Zorgen om Oekraïense nieuwkomersleerlingen

Er zijn zorgen om een aantal Oekraïense nieuwkomersleerlingen die een lage motivatie laten zien om de Nederlandse taal te leren na de jaar taalschool. Ook zijn veelal de schoolse vaardigheden bij deze kinderen onvoldoende ontwikkeld. Dit vraagt extra inspanningen van de basisscholen.

Politieke ontwikkelingen

De Netwerkgroep houdt de politieke ontwikkelingen rondom asielbeleid goed in de gaten. De vertegenwoordigers vanuit de gemeenten houden de Netwerkgroep leden geïnformeerd over de taakstellingen, spreidingswet en andere perikelen rondom nieuwkomersbeleid. De Netwerkgroep probeert zo goed mogelijk te anticiperen op toekomstige ontwikkelingen.

Binnen gemeente Alkmaar is er aandacht en overleg over de komst van een AZC. Schoolbestuur SaKS heeft aangegeven het nieuwkomersonderwijs op deze locatie te willen verzorgen. De Netwerkgroep volgt de verdere ontwikkelingen.

Herijking dekkend aanbod en komst transitiebegeleider expertise nieuwkomers

Binnen de regio is er gekeken naar de rollen en taken die de taalvoorzieningen hebben voor de regio. Ook de rol van de ambulante begeleider is hierin bekeken. De leden van de Netwerkgroep zagen dat een herijking van de rollen en taken nodig was en deze heeft plaatsgevonden.

Vanaf zomervakantie 2024 zal het nazorgtraject van de leerlingen van de Waaier door de Waaier zelf worden verzorgd (voorheen werd dit door ambulant begeleider gedaan). De Regenboog verzorgde al het nazorgtraject voor haar leerlingen. Zie hier de uitgezette communicatielijnen in onze regio.

Ook is er gekeken naar de invulling van de rol van ambulant begeleider. Uit een inventarisatie bij de schoolbesturen blijkt dat de behoeften van de basisscholen met betrekking tot de ambulant begeleider uiteen lopen. Men vindt het fijn om aanspraak te kunnen doen op ambulante kennis en kunde en dat deze persoon in kan vliegen bij laagdrempelige vragen. Ook wordt beluisterd dat er behoeften zijn aan ‘’handen in klas’’ om deze leerlingen te ondersteunen. Met name voor bovenbouw-nieuwkomersleerlingen zoeken basisscholen naar een passend aanbod, rekening houdend met de leeftijd en ontwikkelfase van het kind.

De expertisecentra en leden van de Netwerkgroep zien dat het wenselijk zou zijn als basisscholen de meeste kennis en kunde rondom nieuwkomers ophalen bij de bestaande expertisecentra. De expertisecentra werken immers alle dagen met nieuwkomers. Voor de komende twee schooljaren is met elkaar afgesproken te onderzoeken wat de expertisecentra nodig hebben om de ondersteuningsvragen uit de regio te kunnen beantwoorden. Om dit goed in kaart te brengen, zal de rol van ambulant begeleider aangevuld worden met deze onderzoeksvraag. De functienaam ambulant begeleider werd niet meer als dekkend voor de rol ervaren en zal veranderen naar transitiebegeleider expertise nieuwkomers.

De Netwerkgroep nieuwkomers hoopt in september de transitiebegeleider expertise nieuwkomers aan de regio te kunnen introduceren.

De Netwerkgroep is in de periode jan- juli 2024 vier keer bij elkaar geweest in originele samenstelling. Daarnaast zijn er op verschillende thema’s in diverse samenstellingen overleg geweest. Er is onder andere gesproken over;

• Expeditie nieuwkomers: er is een groep nieuwkomers die niet direct een passend ontwikkelaanbod kunnen krijgen omdat hun ondersteuningsbehoeften onduidelijk zijn. In samenspraak met de gemeenten wordt er gekeken naar een creëren van een tijdelijk observatie-/ontwikkelplek waar zorg- en onderwijs aanwezig is.
• Regionale samenwerkingsovereenkomst nieuwkomers Alkmaar en omstreken
• Komst azc Alkmaar
• De Spreidingswet
• Po- vo overgang nieuwkomers, kansrijk adviseren. Er is een delegatie van de Netwerkgroep aangesloten geweest bij de Netwerkgroep 10-14 om kansrijk adviseren van nieuwkomers onder de aandacht te brengen
• De rol van de ambulant begeleider in verhouding tot de maatschappelijke ontwikkelingen
• Professionalisering van de onderwijsprofessionals in de regio, scholingsaanbod vanuit de taalvoorzieningen.

Verslag 3e trimesterrapportage NWG Nieuwkomers

De Netwerkgroep is in de periode van sep-dec 2024 enkele keren bijeen geweest, met enkele nieuwe leden door personeelswijzigingen.

Stabiliteit: De regio heeft de afgelopen vijf maanden een stabilisatie en/of daling van de instroom van nieuwkomers ervaren. Hierdoor konden de taalklassen met een normale groepsgrootte draaien en was er altijd een passende plek voor elk kind. Na de kerstvakantie zal expertisecentrum De Waaier met een groep minder starten door de beperkte instroom.

Politieke Ontwikkelingen: De Netwerkgroep volgt de politieke ontwikkelingen rondom het asielbeleid nauwlettend. Gemeentelijke vertegenwoordigers houden de leden op de hoogte van taakstellingen, de spreidingswet en andere kwesties rondom het nieuwkomerbeleid. De Netwerkgroep probeert hiermee zoveel mogelijk vooruit te kijken. Binnen de gemeente Alkmaar is er overleg over de komst van een AZC, waarvan de opening meerdere keren is uitgesteld. Schoolbestuur SaKS zal het nieuwkomersonderwijs op deze locatie verzorgen. De Netwerkgroep blijft de ontwikkelingen volgen.

Herijking van het Dekkend Aanbod en de Komst van de Transitiebegeleider Expertise Nieuwkomers: In de regio is gekeken naar de rollen en taken van de expertisecentra, evenals de rol van de ambulante begeleider. Er werd geconstateerd dat een herijking van deze rollen nodig was, en dit is inmiddels uitgevoerd. Sinds de zomervakantie van 2024 verzorgt De Waaier zelf het nazorgtraject voor haar leerlingen, terwijl De Regenboog al voor haar oud-leerlingen het nazorgtraject had ingericht. De communicatie hierover is afgestemd in de regio. Lees hier meer over de nieuwe routes nieuwkomersonderwijs in de regio Noord Kennemerland.

De ambulante begeleider heeft nu de titel van Transitiebegeleider Expertise Nieuwkomers gekregen. Deze rol ondersteunt de expertisecentra bij het beantwoorden van ondersteuningsvragen over nieuwkomers in de regio. De transitiebegeleider zal komend jaar ook onderzoeken welke vragen niet beantwoord kunnen worden de expertisecentra en welke extra stappen nodig zijn om die alsnog te beantwoorden.

De Netwerkgroep heeft vier pijlers geformuleerd waar de transitiebegeleider zich ook op richt:

• Inzicht in het dekkend aanbod: Wat zijn de ondersteuningsvragen vanuit de basisscholen en hoe verhouden deze zich tot basis, lichte en extra ondersteuning?
• Samenwerkingsafspraken met netwerkpartners: Helderheid over de verwachtingen tussen de expertisecentra, schoolbesturen, gemeenten, SWV en transitiebegeleider.
• Gemeentelijke betrokkenheid en verantwoordelijkheid: Inzicht in vraagstukken zoals capaciteit, leerlingenvervoer, onderwijs-huisvesting, leerplicht en zorg, waar gemeenten een rol in spelen.
• Doorstroom PO-VO: Inzicht krijgen in de uitstroom van het primair naar het voortgezet onderwijs en hoe plaatsingen en adviezen hierop het beste kunnen worden afgestemd.

Tot slot heeft een delegatie van de Netwerkgroep deelgenomen aan het Steunpunt Passend Onderwijsbezoek op 28 november. Samen met de delegatie van het nieuwkomersonderwijs VO werd gesproken over de dilemma’s en succesfactoren in het nieuwkomersonderwijs in onze regio, waarbij de samenwerking tussen verschillende netwerkpartners werd benadrukt.