Omgaan met leerlinggedrag in de klas

Onderzoeksplan ingediend bij NRO

Het aantal ondersteuningsaanvragen en verwijzingen naar het speciaal (basis) onderwijs groeit de laatste jaren, o.a. vanwege gedragsproblematiek van leerlingen.

De omgang met moeilijk gedrag is niet eenvoudig. De oorzaken worden meestal toegeschreven aan belemmerende (interne) kindfactoren terwijl de context waarbinnen een kind zich ontwikkelt (school, groep, thuissituatie, sociale netwerken) vaak buiten beschouwing wordt gelaten.

De samenwerkingsverbanden PPO-NK en IJmond zijn hiermee aan de slag gegaan en hebben op 31 oktober een uitgewerkt onderzoeksplan ingediend bij het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO). Dit plan is opgesteld in samenwerking met onderzoeksbureau Oberon, hoogleraar Wouter Staal en - heel belangrijk- met input van leerkrachten uit beide samenwerkingsverbanden.

De belangrijkste onderzoeksvragen zijn: wat zijn methodieken om leerkrachten te leren vanuit verschillende perspectieven naar leerlinggedrag te kijken? En op welke wijze kunnen deze methodieken het beste worden geïmplementeerd in het regulier basisonderwijs?

Training leerkrachten

Als onderdeel van het onderzoek gaan de samenwerkingsverbanden - met inbreng van leerkrachten - een training voor meervoudige perspectiefname ontwikkelen en deze ook geven. Het effect van deze training wordt getest. Doel is dat de leerkrachten regie krijgen over passende interventies in de eigen praktijk en minder handelingsverlegenheid gaan ervaren. Door leerkrachten op een andere manier naar gedrag van kinderen te laten kijken - en daarop vervolgens te acteren- gaat daarvan ook preventieve werking uit. Dit draagt bij aan het meer passend maken van onderwijs voor deze kinderen op de reguliere basisscholen. Zij zullen zich zo op basisschool langer succesvol kunnen ontwikkelen.

Gebaseerd op de praktijk

De samenwerkingsverbanden willen met inhoudelijk deskundigen de ‘meervoudige perspectiefwisseling’ in de dagelijkse praktijk van zo’n dertig reguliere basisscholen onderzoeken. Er zijn drie enthousiaste leerkrachtonderzoekers beschikbaar die hierbij gaan ondersteunen: Sofie Janssen ( SAKS) en het duo Kim Aalsma/Rosalie Kaandorp (Tabijn).

Ter voorbereiding op het onderzoeksplan zijn reeds twee scholenbijeenkomsten gehouden. Daaruit bleek dat de scholen zich goed konden vinden in de aanleiding van het onderzoek en de probleemanalyse. Ook zijn ze positief over de opbrengsten.

Deze bestaan uit een gevalideerde leerkrachttraining, een praktische handreiking, filmpjes, animaties en diverse presentaties en artikelen. De opbrengsten worden tevens verspreid onder andere scholen en pabo’s. De resultaten zijn toepasbaar voor de beide samenwerkingsverbanden maar ook relevant voor landelijke verspreiding.

Uitvoering in fasen

Het onderzoek valt binnen de diverse landelijke praktijkonderzoeken rond passend onderwijs. Het staat onder auspiciën van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO). Nadat de startaanvraag eerder zeer positief is gewaardeerd is de afgelopen maanden het onderzoeksplan uitgewerkt.

Eind januari 2020 vernemen de samenwerkingsverbanden of het onderzoeksplan definitief gehonoreerd wordt. Zo ja, dan vindt de uitvoering van het onderzoek gefaseerd plaats in de periode maart 2020 - maart 2023.