1 Ontwikkelingen in de werkgebieden

Samenvatting

In het 3e trimester van dit schooljaar is in alle geledingen veel tijd en energie besteed aan de gevolgen rond de coronacrisis. Het is bewonderenswaardig hoe dit is opgepakt in het onderwijsveld! De scholen hebben een megaklus verricht door alle werkzaamheden om te zetten naar online lesgeven, online vergaderen, noodopvang regelen en gelijktijdig contacten te onderhouden met kinderen met meer ondersteuningsbehoefte. Veel MDO’s zijn aanvankelijk geannuleerd; later is dit opgepakt hetzij fysiek dan wel digitaal. De consulenten hebben zeer regelmatig contact gezocht met de scholen om knelpunten door te nemen en scholen te ondersteunen.

Vanuit de overheid wordt de ontwikkeling van speciale voorzieningen gestimuleerd door de ‘Beleidsregel Experimenten Samenwerking Regulier en Speciaal Onderwijs 2020. Steeds meer scholen in de regio staan open voor deze ontwikkeling en worden er speciale voorzieningen opgericht, zoals samen-naar-schoolklassen, kansklassen en praktijkklassen.

Inleiding

In de regio Noord-Kennemerland zijn de scholen geografisch verdeeld over 8 werkgebieden. Een negende werkgebied is het werkgebied van de speciale (basis) scholen.

We zien dat de werkgebieden op veel fronten van elkaar verschillen, namelijk in populatie, schoolsoorten, actuele thema's, ontwikkelingen en focus. Hieronder staan enkele ontwikkelingen van deze acht werkgebieden van het afgelopen schooljaar.

Werkgebiedclusters

In één van de teamtrainingen van dit schooljaar hebben we met elkaar besloten meer de samenwerking op te zoeken tussen de werkgebieden. Dit doen we door clusters te maken van de werkgebieden die onder dezelfde gemeente(n) vallen. Zo zijn de volgende drie clusters ontstaan:

Door deze clustering zijn consulenten beter van elkaars trajecten op de hoogte en kunnen de consulenten elkaar versterken en indien nodig waarnemen. Er is regelmatige overleg waarbij informatie en ideeën over de aanpak van bestaande trajecten afgestemd worden en bij nieuwe innovatieprojecten nauw samen wordt opgetrokken.
Hoe deze samenwerking er in de toekomst per werkgebied-cluster uit gaat zien, bespreken de consulenten in hun eigen werkgebied tijdens de trimesterbijeenkomsten.

Ontwikkelingen per werkgebied

Hieronder staan enkele ontwikkelingen van de acht werkgebieden in het schooljaar 2019-2020. Per werkgebied wordt kort stilgestaan bij:

• De impact van de coronamaatregelen voor de scholen en de consulenten in hun werkgebied;

• Ontwikkelingen en trends in het werkgebied;

• De verschillende innovatieprojecten worden in hoofdstuk 4 beschreven.

Alkmaar-Noord

De samenwerking tussen consulent, scholen en J&G-coaches in Alkmaar-Noord verloopt goed. Door de preventieve en curatieve aanpak van divers aanbod is er een behoorlijk dekkend netwerk ontstaan, waardoor de scholen ondersteuning ervaren. Naast het dekkend netwerk blijkt, dat een bepaalde categorie leerlingen een plek in een andere voorziening nodig blijft hebben. Er lopen verschillende nieuwe innovatieprojecten.

Impact corona:

Als gevolg van de coronamaatregelen hebben verschillende scholen in het werkgebied aangegeven te willen reflecteren op wat er geleerd is en welke onderdelen de scholen willen behouden en versterken voor de toekomst. Hierbij is gesproken over (on)mogelijkheden om onderwijs online aan te bieden en het betrekken van de ouders bij het thuisonderwijs.

Ontwikkelingen en trends:

De samenwerking tussen consulent, scholen en J&G-coaches in Alkmaar-Noord is goed verlopen. Door de preventieve en curatieve aanpak van divers aanbod is er een behoorlijk dekkend netwerk ontstaan, waardoor de scholen ondersteuning ervaren. Naast het dekkend netwerk blijkt, dat een bepaalde categorie leerlingen een plek in een andere voorziening nodig blijft hebben. Er lopen verschillende nieuwe innovatieprojecten.

Alkmaar-Oost

Dit schooljaar is Yvonne Vellinga gestart als nieuwe consulent van dit werkgebied. Door deze wisseling van consulent kreeg in de eerste periode vooral de doorgaande lijn op scholen de aandacht.

Er is in de loop der tijd een natuurlijk onderscheid in het werkgebied ontstaan tussen de stadsscholen en de dorpsscholen.

• De stadsscholen voeren verhoudingsgewijs meer mdo's voor veel meer verschillende type leerlingen. Deze mdo's richten zich veelal op gedrag en gestapelde problematiek. Als er arrangementen nodig zijn dan zien we dat daar vaak ZZP-ers en zorghulpverleners bij betrokken zijn.
  Een verklaring hiervoor ligt in het feit dat de scholen vaak groter zijn en meer uren beschikbaar hebben voor onderwijsassistenten die preventief ingezet kunnen worden, maar als blijkt dat dit niet voldoende is, er wordt opgeschaald naar externe hulpverlening.

• Bij de dorpsscholen worden vooral mdo's gevoerd als de scholen handelingsverlegen zijn en behoefte hebben aan extra ondersteuning op school. Opvallend is dat hierbij dan vaak gevraagd wordt om arrangementen in de vorm van extra uren voor onderwijsassistenten of een externe onderwijskundige. De verklaring hiervoor kan zijn dat de hechte gemeenschap ondersteunend kan zijn voor extra hulp of scholen eerder mogelijke gedragsproblematiek signaleren en daar naar handelen, waardoor de arrangementen zich vaak richten op onderwijskundige hulp. Maar en verklaring kan ook zijn dat door het lage aantal leerlingen er een sterke behoefte is aan 'extra handen in de klas' en in mindere mate aan ondersteuning bij gestapelde problematiek en externaliserend gedrag.

Impact corona:

• De meeste arrangementen zijn digitaal doorgegaan. Arrangementen waarbij beweging en/of fysiek contact centraal staan in de begeleiding konden helaas niet doorgaan, tenzij de leerling in de noodopvang zat. Deze arrangement zullen weer herstarten zodra de scholen opengaan.

• Verschillende scholen hebben CITO toetsen afgenomen om verschillen in ontwikkeling beter in beeld te krijgen. De verwachte achterstanden lijken echter mee te vallen. Dit zou mede komen doordat kinderen thuis voornamelijk bezig waren met rekenen, taal, spelling en lezen.

• Er zijn in de coronaperiode 114 MDO‘s via een online webmeeting gehouden.

Ontwikkelingen en trends:

• De consulent ziet dat er nog te veel ondersteuningsaanvragen m.b.t. gedrag worden aangemeld, waarbij duidelijk is dat scholen nog niet altijd planmatig werken op dit gebied. Scholen die hierbij opvallen worden gestimuleerd om te werken met gedragsinterventies.

• Ook is een trend zichtbaar bij ouders van hoogbegaafde kinderen. Uit vrees dat hun kind niet de juiste ondersteuning krijgt op school of later mogelijk gedragsproblemen zal ontwikkelen, organiseren zij zelf de ondersteuning.

Alkmaar-Zuid

In Alkmaar-Zuid is begin dit schooljaar een werkgroep opgericht om te onderzoeken of en hoe kinderen meer betrokken kunnen worden bij het MDO en de ontwikkelingsplannen.
De processen in Alkmaar-Zuid lopen steeds beter, het aantal MDO's neemt af en er vinden nauwelijks nog MDO's plaats op ondersteuningsniveau 2: preventief en vroegtijdig handelen.

Impact corona:

• In april is een aantal MBO’s niet doorgegaan of veranderd naar een telefonisch overleg. Voor het hele trimester geldt dat 90% van de MDO‘s telefonisch of via een online webmeeting is gehouden. De meeste ondersteuning van leerlingen vanuit een arrangement is doorgegaan. Sommige arrangementen die evt. zouden minderen of stoppen worden nu doorgezet tot de herfstvakantie.

• De IB- en trimesteroverleggen zullen in het najaar worden hervat, als de RIVM-richtlijnen dit toelaten; anders zullen deze overleggen in aangepaste vorm worden hervat.

Ontwikkelingen en trends:

Behalve de geconstateerde digitale inzet door scholen zijn er geen andere ontwikkelingen en trends te melden.

Bergen

In dit werkgebied gaat de focus vooral naar het borgen van de innovatieprojecten hoogbegaafdheid, gedrag en de "Samen naar school" klas.
Een werkgroep is actief die de samenwerking tussen onderwijs en zorg verstevigt. Het doel is om zo met elkaar af te stemmen, dat onderwijs en zorg één vloeiend geheel vormen voor de leerlingen die dat nodig hebben.
Aan inclusief onderwijs wordt gewerkt door middel van de Samen naar school Klas die 18 april van start zal gaan. Daarnaast wordt gewerkt aan een klusklas, waarbij bovenbouwleerlingen de kans krijgen om te leren door te doen.

Er worden nog vrij veel MDO's gevoerd, maar er is een beweging op gang dat scholen zelf zaken oppakken en de consulent minder nodig hebben hiervoor.

Impact corona

• Ondanks de coronamaatregelen was het toch mogelijk om goed op de hoogte blijven van de scholen via de digitale mogelijkheden. Veel MDO’s zijn telefonisch of digitaal gehouden zodat de ondersteuning vanuit de arrangementen toch plaats kon vinden. Er zijn in de coronaperiode ongeveer 10 MDO‘s online gehouden.

• De trimesterbijeenkomst en meeting met medewerkers van de gemeente en scholen kon niet fysiek plaats vinden. Er is een verslag gemaakt dat na akkoord van de voorbereidingsgroep op de community is geplaatst.

• De meeting met de gemeente zal op een ander moment worden gepland.

• Opening van de Samen naar Schoolklas is verplaatst tot na de zomervakantie.

Ontwikkelingen en trends

Behalve de geconstateerde digitale ondersteuningsmogelijkheden door scholen zijn er geen andere ontwikkelingen en trends te melden.

Mutaties scholen

Met ingang van het nieuwe schooljaar 2020-2021 zal De Boswaid in Egmond aan den Hoef fuseren met de St. Jozefschool tot Kindcentrum De Kiem.

Heiloo

In dit werkgebied is aan het begin van het schooljaar vooral nagedacht over mogelijke nieuwe innovatieprojecten in de vorm van masterclasses met als doel de leerkrachten te professionaliseren. Hierdoor worden onderwijsbehoeften beter afgestemd op de leerlingen.

Het is opvallend dat in Heiloo steeds meer kinderen instromen die individuele aandacht nodig hebben om in het basisonderwijs te kunnen functioneren. Als werkgebied denken we na hoe we dit vorm kunnen geven voor een langere tijd. We zien nu dat zeker 40% van het werkgebiedbudget naar een zeer kleine groep kinderen gaat, terwijl Heiloo een grote groep kinderen willen bedienen. Als werkgebied vinden we het goed dat kinderen thuis nabij naar school gaan maar zien tegelijk ook dat er wel grenzen aan zitten. We zijn aan het onderzoeken hoe we eventueel deze leerlingen kunnen clusteren, zodat gelden effectiever ingezet kunnen worden en er meer kinderen bediend worden.

Impact corona

• Door de coronamaatregelen zijn veel MDO’s niet doorgegaan. De overige MDO’s hebben digitaal plaats gevonden, maar dat waren er minder dan normaal.

• Wel heeft er regelmatig contact met de scholen plaatsgevonden om leerlingen te blijven volgen: hoe gaat het met hun thuis, hoe verloopt het thuisonderwijs, wat voor behoeften zijn er. Bij een aantal leerlingen heeft de begeleiding digitaal plaatsgevonden.

• Tijdens de coronacrisis zijn er ook nieuwe leerlingen in beeld gekomen. Dit is bijvoorbeeld voor twee 3-jarige leerlingen of een thuiszitter vanuit Bergen die wel in Heiloo woont. Hier zijn MDO’s voor ingepland en de kinderen hebben inmiddels een plek of is er een vervolggesprek.

Ontwikkelingen en trends

• Er lijkt een toename van leerlingen die een voltijd individueel arrangement nodig hebben om te kunnen functioneren op een reguliere basisschool.

• Als werkgebied hebben we ons laten informeren over de speciale klas in Bergen, om te kijken of dit eventueel ook in Heiloo kan worden opgezet. We hebben geïnteresseerde scholen en ouders die hierover nadenken. In september staat een vervolgbijeenkomst gepland.

Scholing en workshops

Voor het nieuwe schooljaar staan voor het werkgebied een aantal masterclasses gepland:

• Braingym - door Petri Schippers (1 en 3 september)

• Gedrag - door Kees van Overveld (17 september, 5 november en 19 januari)

Langedijk

Vanwege zwangerschapsverlof van de eigen consulent, is dit werkgebied in het eerste trimester van 2019-2020 begeleid door verschillende consulenten. Per 1 april is Eva Schmidt begonnen en zal in de loop van volgend schooljaar werkgebied Langedijk overnemen van Kristel Hoogeveen.
De ambulant begeleider Nieuwkomers is dit jaar ook in Langedijk gestart. Voorheen deed dit iemand afkomstig van de gemeente.
In het eerste trimester heeft het jongens- en meisjescongres plaatsgevonden, waar de verschillen tussen jongens en meisjes besproken zijn op basis van wetenschappelijke inzichten en onderwijservaring.
In Langedijk lijken scholen eerder en/of beter te signaleren op meer- of hoogbegaafde leerlingen in de onderbouw, daardoor ontstaan er op dat gebied ook meer vragen.
In het tweede trimester zijn twee leerlingen vanuit het speciaal basisonderwijs teruggeleid naar het regulier onderwijs.
Verder zijn er mooie ontwikkelingen m.b.t. integrale kindcentra (IKC's), waardoor opvang en school nog sterker samenwerken.

Impact corona

• Opvallend was dat er grote verschillen waren tussen scholen m.b.t. informatie-uitwisseling over de lopende zorgtrajecten. Sommige intern begeleiders hadden heel scherp zicht hoe het met de leerlingen ging, anderen minder en moesten n.a.v. vragen van de consulent nog veel uitvragen bij collega’s. Sommige leerlingen hebben geen extra ondersteuning vanuit hun arrangement ontvangen. Deze arrangementen zijn inmiddels hervat en aan de hand van de MDO’s wordt bekeken waar de aandachtspunten liggen voor kind en leerkracht.

• MDO’s die tijdens de lockdown gepland waren, zijn opgeschoven naar een later tijdstip. Hierbij zijn de virtuele MDO’s met ingebelde tolk niet goed verlopen. Er zijn in de coronaperiode ongeveer 70 MDO‘s online gehouden.

• De kennismaking met de nieuwe consulent Eva Schmidt -Cnossen heeft niet fysiek kunnen plaatsvinden. Er is wel veel virtueel met de scholen gesproken, gebeld, gemaild ter afstemming.

• De aandacht voor de Werkgroep Hoogbegaafdheid is naar de achtergrond geschoven, omdat de prioriteiten bij consulent en leden elders lagen. Na de zomervakantie zal er weer een nieuwe impuls worden geven aan deze werkgroep.

Ontwikkelingen en trends

Naar aanleiding van een klein onderzoekje van de consulent bij de collega-consulenten, lijkt er in werkgebied Langedijk meer aanspraak te worden gedaan op arrangementen voor nieuwkomers. Verklaring hiervoor kán zijn dat de 1e opvang voor nieuwkomers niet (meer) centraal gefaciliteerd wordt. De consulent gaat hierover binnenkort met de gemeente en scholen in gesprek.

Mutaties Scholen:

OBS de Barnewiel en Sint Maartenschool gaan fuseren naar IKC Oudkarspel. De kinderen van OBS Barnewiel groep 1 t/m 6 worden overgeschreven naar de Sint Maartenschool. De kinderen van groep 7 en 8 blijven op het originele brinnummer van OBS Barnewiel staan.

Heerhugowaard-Zuid

In verband met ziekte is er in dit werkgebied in het eerste deel van het schooljaar een andere consulent actief geweest. Per 1 april is Esthel Schneiders gestart als nieuwe consulent.

In het eerste trimester is nagedacht over preventie op het gebied van gedrag. Er zijn gesprekken gaande met de ambulante begeleider die deze vorm van gedragspreventie zou kunnen begeleiding in het werkgebied.

Impact corona

• De ondersteuning in de groep en aan individuele kinderen heeft even stilgelegen

• Het trimesteroverleg is opgeschoven naar begin dit schooljaar.

• Vervolgens zijn er manieren gezocht om het door te laten gaan, in een buurthuis, online, tijdens de opvang van kinderen op school. In andere gevallen zijn de ondersteuningsessies na 1 mei weer opgepakt.

• Er zijn in de coronaperiode 105 MDO‘s online gehouden waarvan de meesten online.

Ontwikkelingen en trends

In dit werkgebied leeft het vraagstuk rondom aanbod en aanpak bij hoogbegaafdheid. Dit wordt in het nieuwe schooljaar verder opgepakt.

Heerhugowaard-Noord

De gemeente sluit steeds meer aan bij overleggen en er is actief contact rondom het goed vormgeven van onderwijsachterstandenbeleid. Er zijn vier werkgroepen actief: Het Jonge Kind, Taalontwikkelingsachterstanden, Hoogbegaafdheid en de opzet van de Praktijkklas.

Impact corona

• In totaal is ondersteuning gegeven bij 77 MDO’s, daarvan 61 online.

• De ondersteuning van leerlingen is mn. telefonisch afgestemd waardoor zo min mogelijk kinderen/gezinnen en leerkrachten in de knel kwamen. Waar mogelijk en dit meerwaarde had is de begeleiding voortgezet. Dit heeft ook geleidt tot mooie nieuwe inzichten en aanpakken (zie maandbericht “Ik maak verschil voor ons” over bewegend leren)

• In de weken waarin de groepen om de dag naar school gingen - en er dus zo’n 15 kinderen per dag aanwezig waren - gaven de leerkrachten in meerdere trajecten aan geen extra begeleiding vanuit het samenwerkingsverband nodig te hebben. Het lukte de leerkrachten in die periode goed om zelf de ondersteuning te bieden passende bij de behoefte van het kind.

• Werkgroep Onderwijskansenbeleid: Er zijn vanuit het onderwijs digitale voorbereidingen getroffen om de projecten in het volgende schooljaar eerder op te kunnen starten.

• Trimesterrapportagebijeenkomst met het werkgebied: De bijeenkomst van april is in eerste instantie verzet naar een ander moment, maar heeft daarna in juni alsnog via MS Teams plaatsgevonden.

• Bijeenkomst werkgroep “Praktijkklas” is op een later moment gehouden (omdat scholen toen alles aan het organiseren waren voor het weer volledig opengaan op 11-05-2020).

Ontwikkelingen en trends

• Digitalisering: Er zijn nieuwe inzichten en aanpakken ontstaan (o.a. op het gebied van digitale mogelijkheden, flexibeler omgaan met de tijden waarop kinderen hun werk maken en het zelf indelen van het werk door kinderen in hun dagschema). Ook zijn er kinderen voor wie de thuisonderwijsperiode goed uit bleek te pakken omdat ze in een prikkelarmere/rustigere omgeving konden werken; bij deze kinderen is eerder didactische groei te zien dan dat er sprake is van achteruitgang.

• Leerpunten van corona: Scholen proberen te kijken wat ze hiervan vast kunnen houden na de coronaperiode. Ook is aan de oppervlakte gekomen in welke gezinnen problematiek/onmacht speelt of zijn bijv. criminele activiteiten van oudere broers/zussen boven water gekomen omdat ouders nu zagen dat er bijv. gedeald werd vanuit huis (nu kinderen niet de straat op gingen). De stroperigheid van hoe het in sommige gevallen bij de gemeente werkt (bijv. bij het regelen van laptops of wifi) is ook heel duidelijk gevoeld in een aantal trajecten. Opmerkelijk is dat scholen en gezinnen samen, maar ook bijvoorbeeld met leerplicht, er het beste van gemaakt hebben en heel flexibel zijn omgegaan met de omstandigheden.

• Meer wederzijds begrip: Ook zijn de verschillende perspectieven (die ouders en scholen normaal hebben) dichter bij elkaar gekomen. Er is meer wederzijds begrip ontstaan zodat er sneller tot de kern gekomen kon worden van wat er nu echt speelt. Ouders hebben thuis ervaren hoe hun kind met schoolwerk omgaat en scholen hebben ervaren hoe het contact met ouders liep. Wat ook opviel was dat de noodopvang per locatie kon wisselen en hoe gemakkelijk kinderen/ouders daar gebruik van konden maken. In sommige gevallen duurde het ook langer om een SMI te krijgen dan in andere gevallen.

• Afname verwijzingen: Voor nu valt vooral op dat er binnen het werkgebied voor het tweede opeenvolgende schooljaar een afname te zien was in het aantal verwijzingen vanuit de reguliere basisscholen

Mutaties scholen

Nieuwe School: Kindcentrum De Nieuwe Draai, Blosse; Beëindiging: De Montessorischool Heerhugowaard