Interview met waarnemend directeur Anneke Zijp van De Viaan

Praktijkonderwijs biedt perspectief

Passend onderwijs betekent ook: een goed vervolg kiezen na groep 8. Voor kinderen die moeilijk leren, is een school voor praktijkonderwijs vaak de beste keuze. “Bij ons doen leerlingen succeservaringen op”, zegt Anneke Zijp, waarnemend directeur van De Viaan in Alkmaar.

“Wanneer ouders hier rondlopen, zijn ze vaak verrast dat het zo stil is. Voor ons is dat logisch”, zegt Anneke. “Bij ons op school wordt gewerkt en er zijn regels en afspraken. We bereiden leerlingen voor op een plek op de arbeidsmarkt of op mbo 1 of 2 en zorgen dat ze goed doorstromen, zodat ze succes ervaren. Vooral voor kinderen in het eerste jaar is het een verademing, als ze ontdekken dat ze niet de enigen zijn die leren moeilijk vinden.”

Zelfvertrouwen
Sommige ouders zien hun kind liever naar het vmbo gaan dan naar het praktijkonderwijs. Anneke zegt daarop: “Mijn idee is dat je beter kunt opstromen dan afstromen.” Ze noemt het voorbeeld van Sanne (13 jaar) die vorig schooljaar startte op De Viaan. Sanne was een kwetsbaar en onzeker meisje dat veel behoefte had aan bevestiging en structuur. De lesstof moest in kleine stapjes worden aangeboden. “Ze zat bij haar aanmelding qua niveau precies op de rand van praktijkonderwijs en vmbo. Wij gaven haar steeds de juiste instructie op haar niveau. Daardoor ontwikkelde ze zich goed op het gebied van taal en rekenen. Op de basisschool hoorde ze bij de zwakste leerlingen en bij ons hoorde ze bij de beste; dat gaf haar het zelfvertrouwen dat ze nodig had om naar het vmbo te gaan. Nu zit ze daar in de eerste klas. Ze doet het goed.”

‘Jou wil ik wel in dienst nemen’
Het praktijkonderwijs bereidt leerlingen voor op een passende plek in de maatschappij. Op basis van gegevens uit het OPP (ontwikkelingsperspectiefplan) formuleert het team voor iedere leerling een uitstroomperspectief: dagbesteding, arbeid, of arbeid en leren. “We stemmen ons onderwijsaanbod af op het gestelde doel”, zegt Anneke. Leerlingen lopen in het derde en vierde leerjaar al stage. “In onze regio hebben we veel contacten met stagebedrijven. Het gebeurt vaak dat zo’n bedrijf zegt: ‘Jou wil ik wel in dienst nemen als werknemer.’ Onze leerlingen komen goed terecht.”

Toelating
Praktijkonderwijs is een vorm van regulier voortgezet onderwijs. De toelating verloopt volgens een vaste procedure. Anneke: “Leerlingen die vanuit het primair onderwijs het advies voor praktijkonderwijs krijgen, worden besproken in onze toelatingscommissie. Wij vragen vervolgens een toelaatbaarheidsverklaring aan bij het samenwerkingsverband vo/vso. Het IQ – tussen de 55 en 80 – was voorheen een strak gegeven, maar we zien dat het niet zo zwart-wit is. Daarom kijken we veel meer naar de specifieke onderwijs- en ondersteuningsbehoeften van een leerling. Het proces van aanmelding gebeurt zorgvuldig in gesprek met de leerling, de ouders en de leerkracht van de basisschool. Dat begint meestal al in groep 7. Alle leerlingen die op tijd worden aangemeld, wil ik plaatsen.”

Pluspunten
Als pluspunten van het praktijkonderwijs noemt Anneke de kleinschaligheid, de aandacht voor de leerling en het vak-aanbod. “We besteden aandacht aan de cognitieve vaardigheden – zoals rekenen en taal – en aan praktische en sociale vaardigheden. We hebben veel kinderen met concentratieproblemen; die hoeven niet de hele dag op een stoel achter een boek of computer te zitten. Ze gaan bijvoorbeeld de techniek in, aan het werk in een bouwmarkt, of in de horeca. Het lesaanbod zorgt voor veel afwisseling.”
De Viaan heeft ook een speciale klas voor kinderen met autisme spectrum stoornissen. “Intern begeleiders in het primair onderwijs zien onze speciale klas als een uitkomst voor deze kinderen. Zij kunnen bij ons regulier onderwijs blijven volgen.”

Verbetering
De invoering van passend onderwijs in 2014 is volgens Anneke een grote verbetering. “Het TOPdossier is een vooruitgang. Ouders in het primair onderwijs groeien nu geleidelijk toe naar het idee dat praktijkonderwijs de beste keuze is voor hun kind; het komt niet meer uit de lucht vallen in groep 8. Er wordt al vroegtijdig benoemd waar de ondersteuningsbehoeften van kinderen liggen. En als kinderen een aparte leerlijn volgen, staat die zwart op wit met alle doelen erbij. Dat is een heel verschil met jaren geleden.”