Veranderingen in wet- en regelgeving in de positie van ouders en leerlingen in het passend onderwijs.

Wat is hoorrecht?

Het hoorrecht houdt in dat leerlingen worden betrokken bij hun eigen leerproces. Ze denken mee over hun ontwikkeling, de hulp die ze nodig hebben, hun leerdoelen en de manier waarop ze die willen bereiken. We praten dus niet alleen over leerlingen, maar vooral met leerlingen. Je hoeft echt niet het hele OPP met ze door te nemen. Betrek hen vooral bij onderdelen die voor hen begrijpelijk en relevant zijn.

Wanneer ga je in gesprek?
Een goed moment om het gesprek aan te gaan met de leerling (én ouders) is tijdens de drie vaste OPP-momenten :

1. Bij het opstellen van een nieuw OPP
2. Bij het bijstellen van het OPP
3. Bij de evaluatie van het OPP

Je hoeft het hoorrecht niet met terugwerkende kracht toe te passen. Begin gewoon bij het volgende evaluatiemoment en gebruik dat alvast als input voor het nieuwe OPP.

Hoe verwerk je het hoorrecht in het OPP?
Er komt geen apart hokje voor het hoorrecht in ParnasSys of andere systemen. Je verwerkt het in de bestaande onderdelen van het OPP. Dat kan bijvoorbeeld zo:

• Doel vanuit het kind:
  Het kind zegt: "Ik wil de tafels van 1 en 10 leren."
  In het rekengedeelte noteer je dan: "Ik ken de tafels 1 en 10."
• Ondersteuningsbehoefte uit kindgesprek:
  Het kind geeft aan: "Ik vind het fijn als je even komt checken na de uitleg."
  Noteer dit bij de ondersteuning als: "Leerling geeft aan behoefte te hebben aan check-in moment na instructie."
• Zienswijze van de leerling:
  Gebruik bestaande tekstvakken zoals “zienswijze leerling” of voeg een veld toe zoals “kindgesprek” om de uitkomsten vast te leggen.

Belangrijk: geef aan dat het de inbreng van de leerling is. Je kunt dit door het hele OPP heen verweven.

Betrek ook de ouders
Hoewel het hoorrecht over de leerling gaat, is het óók van waarde om ouders actief te betrekken. Niet pas als het OPP klaar is, maar juist vooraf:

• Vraag ouders welke doelen zij belangrijk vinden.
• Bespreek wat zij thuis kunnen doen om te ondersteunen.
• Noteer hun input. Bijvoorbeeld: “Ouders geven aan dat het voor de concentratie helpt als leerling vooraan in de klas zit.”
  
  

Samenwerking met ouders maakt de ondersteuning krachtiger én consistenter.

Praktische tips voor kindgesprekken
Kindgesprekken voer je niet zomaar even tussendoor. Hier zijn een paar tips om het goed aan te pakken, ook bij jonge kinderen of kinderen die moeite hebben met praten:

1. Maak het visueel
   Gebruik pictogrammen, tekeningen of bijvoorbeeld het Mickey Mouse-model om doelen inzichtelijk te maken.
2. Maak het klein
   Stel concrete vragen in plaats van grote: “Wat helpt jou om je beter te concentreren bij rekenen?”
3. Geef keuzemogelijkheden
   “Wil je dat ik tijdens het werk even bij je kom kijken of werk je liever op een rustige plek?”
   Door keuzes te geven, help je het kind meedenken.
4. Let op sociaal wenselijke antwoorden
   Sommige kinderen durven geen hulp te vragen. Laat ze dan eventueel praten met een ib’er, vertrouwenspersoon of een andere leerkracht.
   
   

Tip voor ib’ers: veranker het in de zorgcyclus
Neem de kindgesprekken bewust op in de zorgcyclus. Plan bijvoorbeeld:

• 2 à 3 kindgesprekken per schooljaar
• Soms als los gesprek, soms tijdens een 10-minutengesprek

Op veel scholen schuiven kinderen al standaard aan bij oudergesprekken. Een mooie manier om hen écht eigenaar te maken van hun leerproces.

Hoe verwerk je het hoorrecht over het ondersteuningsaanbod in de schoolgids?
Leerlingen hebben het recht om mee te denken over het ondersteuningsaanbod van de school, maar zijn hiertoe niet verplicht. Scholen mogen zelf kiezen hoe ze dit vormgeven, bijvoorbeeld via een vragenlijst, enquête of kindgesprek. Een formeel onderzoek is niet nodig. In de schoolgids staat op hoofdlijnen hoe leerlingen zijn betrokken en wat er met hun inbreng is gedaan.

Tot slot:
Het hoorrecht vraagt misschien om een kleine verandering in je werkwijze, maar het levert een groot verschil op in betrokkenheid, eigenaarschap en motivatie. Of zoals een leerling het ooit mooi zei:
"Ik voel me serieus genomen, juf. Alsof ik ook een beetje de baas ben over mijn leren."

Meer informatie?

• Webinar | Hoorrecht voor leerlingen op het OPP - Steunpunt Passend Onderwijs
• PowerPoint-presentatie
• Handreiking ontwikkelingsperspectief (OPP): een houvast voor regulier én gespecialiseerd onderwijs - Steunpunt Passend Onderwijs
• Handreiking-Ontwikkelingsperspectief-def.pdf
• Terugblik | Online sessie wet Versterking positie ouders en leerlingen - Steunpunt Passend Onderwijs