7. Nieuwkomers

Voor taalvoorzieningen en gemeenten blijkt het lastig om te anticiperen op de in- en uitstroom van nieuwkomers. Het afgelopen jaren zien we sterke fluctuaties van het aantal nieuwkomers en na- reizigers in onze regio. Kinderen van de na-reizigers verblijven veelal niet in een AZC, maar gaan gelijk bij hun ouder in een aangewezen woning wonen. De netwerkgroep nieuwkomers komt samen met de ambulant begeleider nieuwkomers om dit proces te begeleiden.

Ambulant begeleider Nieuwkomers.

De ambulante begeleider Nieuwkomers ondersteunt de scholen binnen het samenwerkingsverband vorm te geven aan passende begeleiding aan nieuwkomers. Samen met IB-ers en leerkrachten is er overleg over de juiste aanpak en ondersteuning aan deze kinderen. Met jeugd en gezinscoaches, leerplichtambtenaren, gemeenten en hulpverleners is er contact over de ondersteuning thuis en de signalen die er zijn vanuit de scholen. De centrale vraag is steeds: Wat kunnen we doen om dit kind en/of dit gezin te helpen?

In onderstaande grafiek worden de werkzaamheden van de AB-er Nieuwkomers weergegeven. In totaal is de AB-er 321 keer ingezet voor een leerling. Het merendeel van de ingezette uren (38%) is besteed aan gesprekken en toetsing. Daarnaast wordt de AB-er regelmatig betrokken bij het MDO van de leerling (27%) of wordt zij vaak ingezet bij observaties (16 %).

In bovenstaande grafiek is de inzet over de werkgebieden weergegeven.

Een casus waarbij de ambulant begeleider betrokken is:

Een jongen uit Syrië gaat overstappen van de taalschool naar de basisschool. Hij is met 10 jaar alleen in Nederland gekomen. Hij is nu 11 en een half jaar. Hij woont bij een pleeggezin en heeft een voogd van NIDOS.

Ouders en zussen kunnen elk moment in Nederland aankomen. De AB nieuwkomers gaat observeren.

De AB ziet een open jongen die al aardig Nederlands kan praten. Hij vertelt veel. Hij begrijpt de vragen. Hij houdt van lezen, rekenen, techniek en voetbal. Bij zijn gastgezin spreekt hij Nederlands en ook als hij buiten speelt. Hij vertelt dat de tijd op de Waaier heel snel gaat. Op de woensdag bij de moederschool gaat het langzaam. Leesboeken daar zijn te moeilijk voor hem. Sommige kinderen pesten hem. Zijn juf is leuk. Hij vertelt dat zijn ouders met zussen snel naar Nederland komen.

De AB gaat in gesprek met de moederschool en er volgt een MDO.

De leerkracht van de moederschool vertelt dat het een leuke jongen is en dat hij het leuk vindt op school. Hij is blij. Het is wel een lastige groep waar hij in zit. Hij wil met alles meedoen maar dat lukt hem niet; het niveau is te hoog. Hij raakt hierdoor gefrustreerd. Het blijkt dat hij een groep te hoog is geplaatst. Hij gaat na de zomer naar een lagere groep. De voogd van NIDOS vertelt dat er een grote kans is dat ouders er binnen twee weken zijn. We weten dan niet waar ouders komen te wonen en hoe lang het nog duurt voor de ouders en de jongen samen kunnen gaan wonen. Het is nu fijn om de jongen nog iets langer op de taalschool te houden. Na twee maanden hebben we weer een nieuw MDO.

Nieuw MDO; Ouders zijn erbij. Hij gaat beter op de moederschool. Dat de ouders er zijn geeft hem meer rust. De nieuwe groep was even wennen, maar hij heeft nu goede aansluiting bij de andere kinderen. De AB gaat de moederschool helpen een plan van aanpak op te stellen voor hem. Hij gaat overstappen naar de moederschool.

Na een paar weken gaat de AB weer even observeren op de moederschool. De AB ziet een vrolijke jongen die lekker in de groep zit. Hij heeft een eigen programma en werkt zelfstandig in de klas en soms erbuiten. Hij vertelt mij dat ze binnenkort een huis krijgen in Alkmaar en dat hij dan gaat samenwonen bij zijn ouders en zussen. Hij kijkt blij.

De school heeft een mooi plan gemaakt voor hem en een eigen administratiesysteem zodat hij een goed overzicht heeft van zijn werkzaamheden en om te zien wanneer hij zelfstandig werkt en wanneer hij aansluiting heeft bij de groep. Hij vertelt zelf dat hij nu meteen ziet dat hij best veel met de groep mee kan doen. Dat stemt hem vrolijk.

Inmiddels is hij verhuist en woont weer bij zijn ouders. Moeder maakt zich zorgen om hem; Hij is bang in het donker, slaapt bij ouders op de kamer en is erg aanhankelijk bij moeder. Hulp gewenst. Wat zien ze op school? De AB neemt het mee bij het volgende gesprek. Ook school ziet een terugval. De school gaat ouders uitnodigen en het gezamenlijk oppakken. De AB blijft betrokken en blijft volgen hoe het met de jongen gaat en hoe het op de school gaat.

Netwerkgroep Nieuwkomers

In de netwerkgroep nieuwkomers zijn afgevaardigden van de schoolbesturen, van gemeenten, consulenten/ambulante begeleiding vanuit het samenwerkingsverband en Vluchtelingenwerk vertegenwoordigd. Het voorzitterschap van de netwerkgroep is gefaciliteerd vanuit het SWV PPO Noord-Kennemerland.

De netwerkgroep adviseert de samenwerkende schoolbesturen en gemeenten over het nieuwkomeronderwijs in de regio. Dit doet de netwerkgroep aan de hand van overleg met de betrokkenen in de regio. De netwerkgroep heeft een monitorfunctie op het uitgezet beleid en optimalisering ervan. Daarnaast heeft de netwerkgroep een rol in het scherper krijgen van de professionaliseringsvragen op de werkvloer en hoe (gezamenlijk) hierin gefaciliteerd kan worden.

Cijfers Nieuwkomers regio Noord Kennemerland primair onderwijs - Meetmoment 12 december 2022

Algemene opmerking: bekend is van in- en uitstroom nieuwkomers dat het erg fluctueert. Data van vandaag zijn morgen soms al achterhaald.

Afbeelding 1. Spreiding van taalvoorzieningen en opvanglocaties nieuwkomers in regio Noord Kennemerland, december 2022

De netwerkgroep nieuwkomers is in het 4e trimester één keer bij elkaar geweest. De vertegenwoordigers van (bijna) alle taalvoorzieningen of van basisscholen met taalklas, waren aanwezig. De volgende punten zijn besproken:

• Dekkend regionaal aanbod: er is een rondje langs de velden gedaan, waarbij elk lid aangaf welke ontwikkelingen rondom de nieuwkomers zijn en op welke vraagstukken er denkkracht nodig is.
• Update grote regionaal expertise centrum nieuwkomers Alkmaar en omstreken: er is een afvaardiging van de netwerkgroep bezig met de ontwikkeling van een regionaal expertisecentrum nieuwkomers Alkmaar en omstreken. Dit expertisecentrum zou bijdragen aan een duurzaam, dekkend onderwijsaanbod in de regio, waarbij behoud van kennis, kunde en centrale coördinatie centraal staan.
• Er zijn diverse zorgen in de regio over het nieuwkomersonderwijs. De toestroom van nieuwkomers is groot en daarmee is er een grote druk op het onderwijs ontstaan. Er wordt met veel bereidheid en creativiteit passend onderwijsaanbod voor elke nieuwkomers gecreëerd, echter zijn er grote zorgen over hoe lang deze situatie voort kan blijven duren. Er dreigen wachtlijsten in het primair onderwijs te ontstaan, zoals deze in het voortgezet onderwijs er al zijn. Daarnaast zijn er zorgen om de uitstroom van nieuwkomers na een jaar taalonderwijs op één van de taalvoorzieningen naar de reguliere basisscholen. Daarbij is het van belang dat er meer spreiding komt van nieuwkomers over de basisscholen en dat alle basisscholen voldoende kennis en kunde hebben om deze doelgroep passend aanbod en ondersteuning te geven. Ook dient er een dekkend aanbod komen voor nieuwkomers die bij aanvang al extra ondersteuningsbehoeften laten zien. Vanuit de netwerkgroep is er een memo opgesteld voor de deelnemersraad waarin bovenstaande zorgen zijn uiteengezet.

• Schoolgang van nieuwkomers is soms niet vanzelfsprekend. Ouders van nieuwkomers zijn veelal onbekend met het schoolsysteem in Nederland. Dagelijkse schoolgang is voor nieuwkomers zeer belangrijk, zodat zij snel de Nederlandse taal leren en structuur in hun week krijgen. Het schoolverzuim bij nieuwkomers vraagt veelal een andere aanpak dan bij reguliere leerlingen. Hierover heeft de netwerkgroep contact met de leden van de netwerkgroep schoolaanwezigheid.
• Ook het vervoer naar een taalvoorziening vraagt de nodige aandacht. Hierover gaan maandelijkse overleggen met de gemeenten.

Lees ook het artikel: Onderwijs aan nieuwkomers in de regio - Een samenwerking om trots op te zijn. Waarin beschreven wordt hoe de netwerkgroep Nieuwkomers, de scholen in Bergen en partners uit de regio het voor elkaar hebben gekregen om ervoor te zorgen dat kinderen naar school konden.