4. Nieuwkomers

Voor taalvoorzieningen en gemeenten blijkt het lastig om te anticiperen op de in- en uitstroom van nieuwkomers. Het afgelopen schooljaar nam het aantal nieuwkomers af, maar was er een toename van na- reizigers. Kinderen van de na-reizigers verblijven veelal niet in een AZC, maar gaan gelijk bij hun ouder in een aangewezen woning wonen. Hierdoor zijn er landelijk een aantal AZC-scholen gesloten, zo ook de Optimist in Alkmaar (Robonsbosweg). De netwerkgroep nieuwkomers komt samen met de ambulant begeleider nieuwkomers om dit proces te begeleiden.

Netwerkgroep

In de netwerkgroep werken we samen met de stakeholders op diverse thema’s. Hieronder volgt een korte weergave van de acties en resultaten van de afgelopen periode.

Financiering
Vanuit het Ministerie zijn er middelen beschikbaar voor het opzetten en verzorgen van nieuwkomersonderwijs. We merken dat basisscholen hiervan onvoldoende op de hoogte zijn. De leden van de netwerkgroep proberen hun collega’s hierop te attenderen, net als de ambulant begeleider. Ook voor de schoolbesturen is er een rol weggelegd hun schoolleiders te attenderen op de financiële mogelijkheden. Voor aanvullende informatie (LOWAN)

Regionaal aanbod
Elke gemeente beschikt over een routekaart. De routekaarten zijn per gemeente bijgewerkt aan de hand van de laatste ontwikkelingen en voor iedereen beschikbaar. De netwerkgroep bespreekt elke bijeenkomst of de routekaarten nog actueel zijn. Zo nemen we mogelijke krimp of toename van aantal klassen/ voorzieningen mee.

Verbinding voorschoolse opvang met primair onderwijs
De basisscholen zien veel nieuwkomerskinderen instromen met een (taal-)achterstand. Hoe kunnen we deze kinderen eerder in beeld krijgen? Samen met de gemeenten (CJG en onderwijsachterstandenbeleid), kijken we of er een routebeschrijving gemaakt moet worden om de overstap van voorschoolse voorziening naar het primair onderwijs te verduidelijken.

Verbinding voortgezet onderwijs met primair onderwijs
Er is een hiervoor een routing uitgeschreven. Daarnaast vindt er regelmatig overleg plaats met de VO-consulent nieuwkomers over de doorgaande lijn. Dat gaat met name over vraagstukken rond de de overstap van basis naar voortgezet onderwijs en gezamenlijke onderwerpen, zoals afstemming met jeugdhulp/ gemeenten en scholing.

Verbinding Vluchtelingenwerk met primair onderwijs
Sinds het voorjaar van 2018 is Vluchtelingenwerk ook lid van onze netwerkgroep. Door hun deelname hopen we beter zicht te krijgen op zaken waar ouders en kinderen tegenaan lopen bij de start op een taalvoorziening/ basisschool. Met gemeenten en onderwijs willen we tot haalbare oplossingen komen voor mogelijke problemen die de ontwikkeling van ouder en kind in de weg kunnen staan.

Verbinding jeugdhulp en primair onderwijs
De netwerkgroep informeert elkaar over jeugdhulp-aanbod. De taalvoorzieningen en basisscholen geven bij gemeenten aan welke hiaten zij zien in de (toeleiding naar) gespecialiseerde zorg. De gemeenten nemen deze informatie mee naar hun achterban. Er heeft overleg plaatsgevonden met CJG Alkmaar over de routing van de hulpverlenging. Aan de hand van dit overleg is een sociale kaart gemaakt. Ook worden contacten met (nieuwe) lokale initiatieven onderhouden, bijvoorbeeld met de nieuwe vrijwilligersdienst van Humanitas, genaamd Schoolwi:)s.

Onlangs vond een overleg plaats tussen gemeenten en PPO-NK over de ervaringen met jeugdhulp voor nieuwkomers. Scholen gaven aan dat zij hulpverleningstrajecten als sluimerig en stroperig ervaren. Ouder(s), gezinnen en kinderen worden te laat geholpen (mede door onbekendheid van gespecialiseerde aanbieders in de regio en wachttijden bij passende jeugdhulporganisaties). Hierdoor escaleren situaties of gedrag, waardoor intensievere interventies uiteindelijk nodig zijn. Daarnaast wordt opgemerkt dat veel jeugdhulptrajecten nu veelal onder schooltijd plaatsvinden, vanuit werkgebied budgetten. Deze financieringsvorm is echter niet correct, aangezien het hier jeugdhulpverleningsvragen betreft en niet onderwijs gerelateerde vragen. De werkgebied-budgetten zijn niet toereikend voor dergelijke trajecten.

Ambities netwerkgroep 2018- 2019

Voor dit schooljaar heeft de netwerkgroep de volgende ambities op de agenda staan;

• Verbeteren van onze regionale samenwerking met gemeenten, CJG, scholen en besturen. Hierbij wordt gedacht aan het opzetten van een expertisecentrum bij ons waar middelen, materialen en naslagwerken worden uitgeleend, professionals elkaar vragen stellen en/of workshops/ lezingen volgen. De wens is om dergelijke activiteiten gezamenlijk op te pakken.
• Afstemming over mogelijkheden leerlingvervoer. Het doel is om de verwachtingen op elkaar af te stemmen m.b.t. en om in uitzonderlijke gevallen gezamenlijk een goede oplossing te vinden.
• Een duidelijkere, bekende doorstroom voorschoolse voorzieningen t/m voortgezet onderwijs. De routing van voorschoolse voorziening naar primair onderwijs verder concretiseren en bekendheid geven bij betrokkenen.
• Bevorderen van expertise van leerkrachten over onderwijs aan nieuwkomers, zodat elke school deze expertise in huis heeft. Belangrijk is dat de scholen meer kennis krijgen over o.a. het intakegesprek, leerlijnen didactiek, middelen en materialen, sociaal- emotionele ontwikkeling en ouderbetrokkenheid.
• De scholen en schoolbestuurders vragen de bekostiging 1^e en 2^e jaars nieuwkomers tijdig aan.
• Uitvoering, monitor en evaluatie van het nazorgtraject
• Onderzoeken van laagdrempelige ondersteuning van kinderen op sociaal emotioneel vlak (i.v.m. traumatische ervaringen), door bijvoorbeeld de inzet van creatieve therapie of de groepstraining.

Ambulant begeleider

De ambulant begeleider nieuwkomers is vanaf 1 februari 2018 gestart. Inmiddels heeft zij een goed beeld gekregen van het huidige nieuwkomersonderwijs aan de hand van tal van schoolbezoeken [2]. Besproken is wat de ervaringen zijn, hoe het onderwijs georganiseerd is, hoe kinderen gevolgd worden in hun ontwikkeling en hoe de overstap naar de vervolgschool georganiseerd is.

Daarnaast heeft zij 48 basisscholen bezocht. Tijdens de overleggen is er gesproken over o.a. didactiek, materialen/ middelen, financiering en NT-2 problematiek. Bij 25 scholen heeft de ambulant begeleider een klassenobservatie uitgevoerd.

Netwerk

Door de bezoeken heeft de ambulant begeleider een goed beeld gekregen van het aanbod in de regio. Alle taalvoorzieningen kennen haar en weten wat zij doet. Ze heeft een aantal IB- overleggen in de werkgebieden bezocht om uitleg te geven over haar functie. De eerste stap in de verbinding met de VO – collega’s van de taalvoorzieningen is gelegd (zie ook PO-VO – routing). Ook is er kennis gemaakt met de gemeenten en betrokken jeugdhulp (CJG, Vluchtelingenwerk en Parlan).

Naast het regionale is ook gewerkt aan het landelijke netwerk. Ze is op bezoek geweest bij De Wissel schakelvoorziening in Emmeloord, Europaschool in Amsterdam en het samenwerkingsverband Plein 013 in Tilburg. Ook is er contact geweest met andere ambulant begeleiders via de LOWAN-bijeenkomsten. Zo leert men van elkaar en deelt men ervaringen. In het najaar heeft zij deelgenomen aan een studiedag ‘’Migratie in het onderwijs’’ in België.

Community

Op onze community is een webpagina ingericht met informatie en naslagwerk voor scholen, gemeenten en andere geïnteresseerden. Hier staat ook recente informatie vanuit de jeugdhulp. Nieuwe ontwikkelingen worden vermeld op de pagina of via een nieuwsbericht. De ambulant begeleider onderhoudt de pagina.

Nazorg

Op basis van de overleggen met de taalvoorzieningen en de basisscholen werd duidelijk dat er een behoefte was aan iemand die een monitor/ begeleidende functie heeft bij een definitieve overstap van een taalvoorziening naar een basisschool. In overleg met de netwerkgroep is het nazorgtraject tot stand gekomen. De taalvoorzieningen steunen dit initiatief hier is de volledige omschrijving te vinden.

Eerste bevindingen

De meeste scholen, waar het nazorgtraject heeft plaatsgevonden, zijn enthousiast en vinden het fijn om te kunnen sparren over de juiste begeleiding van het nieuwkomerskind. Naast de didactische implementatie en monitor is er ook ruimte om te sparren over de sociaal-emotionele ontwikkeling van het kind en de aansluiting in de groep. De ambulant begeleider heeft ook de mogelijkheid scholen te herinneren aan de financieringsmogelijkheden bij het LOWAN of te wijzen op mogelijk passende jeugdhulp(organisaties).

De leerkrachten en locatieleiders van de taalklassen geven aan het prettig te vinden een terugkoppeling te krijgen over het welbevinden en functioneren van hun oud- leerlingen. De consulenten van de werkgebieden krijgen een notificatie van de ambulant begeleider als er nieuwe nieuwkomersleerlingen in de scholen in het werkgebied starten. Hierdoor heeft de consulent beter zicht op wat er in het werkgebied speelt.

[1] Classroom Based Intervention

[2] Alle 7 basisscholen met taalvoorzieningen, Vo- taalvoorzieningen, SO/ SBO scholen Antonius, de Vlindertuin en de Piramide en overleg met Viertaal.