1. Ontwikkeling in de werkgebieden

In de regio Noord-Kennemerland zijn de scholen geografisch verdeeld over 8 werkgebieden.

We zien dat de werkgebieden op veel fronten van elkaar verschillen, namelijk in populatie, schoolsoorten, actuele thema's, ontwikkelingen en focus. Hieronder staan enkele ontwikkelingen van deze acht werkgebieden van het afgelopen schooljaar.

Werkgebied clusters

Binnen de werkgebieden wordt de samenwerking gestimuleerd. Dit doen we door clusters te maken van de werkgebieden die onder dezelfde gemeente(n) vallen. Zo zijn de volgende drie clusters ontstaan:

Door deze clustering zijn consulenten beter van elkaars trajecten op de hoogte en kunnen de consulenten elkaar versterken en indien nodig waarnemen. Er is regelmatige overleg waarbij informatie en ideeën over de aanpak van bestaande trajecten afgestemd worden en bij nieuwe innovatieprojecten nauw samen wordt opgetrokken.

Ontwikkelingen schooljaar 2021-2022 - per werkgebied

Hieronder staan de ontwikkelingen van de acht werkgebieden gedurende het schooljaar beschreven. Per werkgebied wordt kort stilgestaan bij:

• Ontwikkelingen en trends in het werkgebied;
• De verschillende innovatieprojecten worden later in het jaar in hoofdstuk 4 beschreven.

Ga met onderstaande link direct naar de werkgebieden:

• Werkgebied: Alkmaar Noord
• Werkgebied: Alkmaar Oost
• Werkgebied: Alkmaar Zuid
• Werkgebied: Bergen
• Werkgebied: Heiloo
• Werkgebied: Langedijk
• Werkgebied: Heerhugowaard Zuid
• Werkgebied: Heerhugowaard Noord

01AN - Alkmaar-Noord

Ontwikkelingen en trends:

• Clusterbrede samenwerking: Binnen ons werkgebied maken we steeds meer de beweging naar clusterbrede samenwerking. De scholen in Alkmaar-nrd, Alkmaar-zd en Alkmaar-oost werken samen in het cluster Alkmaar.
• Hoogbegaafdheid:

Sinds een jaar is de Bovenbestuurlijke Plusklas (BBP) een nieuwe voorziening, speciaal bedoeld voor kinderen die binnen de basisondersteuning van de eigen school onvoldoende uitgedaagd worden of die behoefte hebben aan ‘peercontacten’. Iedere donderdagochtend komt een groepje van 12 leerlingen samen om speciaal HB-onderwijs te krijgen. Er is vooraf aan een plaatsing en ook tijdens het traject, wat alleen voor bovenbouwkinderen ingericht is, een nauw contact met de school en ouders om de verwachtingen helder te hebben.

Voor cluster Alkmaar Susan den Otter is aangesteld als hoogbegaafdheid coördinator. Zij zit in de stuurgroep voor de BBP en sluit aan bij mdo’s als het gaat om toeleiding of specifieke vragen op HB-gebied. Ze onderhoudt ook het contact met alle individuele HB-coördinatoren van de scholen en verzorgt bijeenkomsten en scholing.

• In november zijn twee Masterclasses Trauma Sensitief Lesgeven (TSL) gegeven. Eén Masterclass was door de hoge belangstelling in de school zelf gehouden, de tweede heeft op het hoofdkantoor plaatsgevonden. In totaal volgden 50 deelnemers uit ons werkgebied de training. Traumasensitief lesgeven is een onderwerp dat leeft en ook op mdo’s krijgen we dit signaal.

Een sheet van Wendela Weel (trainer Masterclass ‘Trauma Sensitief Lesgeven’)

• De Plezierige Klas binnen het Veerkrachtpact: De Plezierige Klas is nog steeds aan het uitgroeien als samenwerking tussen de drie werkgebieden van Cluster Alkmaar én de Gemeente Alkmaar. Het is een bijzonder traject waarbij NPO gelden vanuit de gemeente worden toegevoegd aan het onderwijs met als doel het welbevinden van de kinderen , de groep te verhogen. Er worden nieuwe trainers opgeleid vanuit de verschillende schoolbesturen en de gemeente, om deze training op school in groep 5 te kunnen geven.
• Een pareltje uit Alkmaar-Noord: De Groeiklas: De Groeiklas is een initiatief dat is ontstaan vanuit een vraag van Intern Begeleiders in Alkmaar-Noord. Er was al een plusklas opgezet. Voor de groep kinderen met een lagere intelligentie bestond nog niets. Jasmijn van Ipkens, leerkracht en onderwijspedagoog, en moeder van een zoon met speciale onderwijsbehoeften, is deze uitdaging aangegaan. Ze begeleidt al bijna vier jaar de Groeiklas in Alkmaar-Noord. Een voorziening voor bovenbouwkinderen. Eén ochtend per week ontmoeten gelijkgestemden elkaar. Ze gaan aan de gang met niet-schoolse vakken, zoals onder andere koken, tuinieren, spelletjes doen, theater. Ze leren te plannen, door te zetten, dat fouten maken oké is, dat het oké is dat je iets nog (!) niet kan. Ook worden ze gecoacht en leren ze zichzelf beter kennen. Ze leren hun talenten te ontdekken en ook waar ze hulp bij kunnen vragen. Kortom, persoonlijke groei en meer zelfstandigheid! In de eigen klas op school kan alles wat geleerd is in de Groeiklas, toegepast worden. Bijvoorbeeld met rekenen en spellen of andere dingen die lastig kunnen zijn. Je weet dan, “ik kan doorzetten, ik gebruik mijn stappenplan, ik probeer het nog een keer… en ik ben niet alleen…..” In de podcast ‘Dit is Onderwijs’ vertelt Jasmijn over deze bijzondere voorziening. PS: naast de Groeiklas , gaat Jasmijn ook individueel bij kinderen op school langs uit de lagere groepen mo ze op eenzelfde manier te ondersteunen. We noemen dit de Groeituin.

02AO - Alkmaar-Oost

Ontwikkelingen en trends:

• Afgelopen periode hebben meerdere IB-ers en leerkrachten meegedaan aan de Masterclass Traumasensitief lesgeven.
  Deze vraag kwam voort uit de wens om kinderen met een ondersteuningsbehoeften op dit gebied beter te kunnen ondersteunen in de groep.
• Ook zijn we verdergegaan met het implementeren van Hoorrecht voor kinderen. Goede ideeën en voorstellen kwamen ter tafel en leiden ertoe dat nu steeds meer kinderen (vanaf 4 jaar) aansluiten om zelf te vertellen wat hun bezighoudt.
• De wijk Tochtwaard is van start gegaan met de eerste pilot voor "Schooldoorbroken HB+-aanbod".
  Kinderen van 3 scholen ontmoeten elkaar 3 keer per week op verschillende scholen om met elkaar te werken aan speciale opdrachten.
  Een groot succes volgens de kinderen en hun ouders. Inmiddels liggen er nog meer plannen om kinderen met extra ondersteuningsbehoeften 'schooldoorbroken' extra hulp te bieden.

De andere scholen van het werkgebied gaan na de kerstvakantie aan de slag met het bedenken van plannen voor hun scholen in hun wijk of dorp.

03AZ - Alkmaar-Zuid

Belangrijke ontwikkelingen/trends in het werkgebied:

• Afgelopen periode hebben meerdere scholen uit Alkmaar-Zuid de Plezierige Klas ingezet. Zowel preventief als curatief zijn de trainingen van start gegaan. De bedoeling is dat er nieuwe trainers worden opgeleid en de kennis en kunde zich blijft uitbreiden.
• In november 2022 zijn er twee Masterclasses Traumasensitief Lesgeven (TSL) gegeven. Eén van de Masterclasses werd door de hoge belangstelling op de school zelf gegeven.
• In het laatste Trimesteroverleg is korte toelichting gegeven van de bevindingen van het innovatieproject Hoorrecht. Het hoorrecht zal nu verder door de scholen gedragen en uitgevoerd moeten worden. Consulent blijft het betrekken van de stem van ieder kind onder de aandacht brengen.
• In het laatste Trimesteroverleg hebben de scholen in 3 groepen/wijken nader kennis met elkaar gemaakt. Ze gaven een korte presentatie over elkaars scholen. De scholen in Alkmaar-Zuid willen elkaar nog beter leren kennen om vanuit daar van elkaars expertise gebruik te kunnen maken en zo toe te werken naar een inclusiever werkgebied en zodoende inclusief onderwijs in Alkmaar-Zuid. In het Trimesteroverleg zal hier verder aan gewerkt gaan worden.

04BE – Bergen

Ontwikkelingen/trends in het werkgebied:

• De werkgroepen IB -HB: Er is besloten om geen overkoepelende peergroup installeren maar in plaats daarvan willen we de huidige HB-inzet op de scholen door te ontwikkelen. In het kader van deze doorontwikkeling mogen scholen maximaal 5 keer van de input van de HB-coördinator gebruik maken. Inmiddels hebben 4 scholen hiervoor een plan ingediend.
• De werkgroep IB-Gedrag: Hoe kunnen we de samenwerking versterken met S(B)O en de basisondersteuning verstevigen t.a.v. gedrag. We nodigen de zorgcoördinatoren van de S(B)O-scholen uit bij onze IB-gedrag-overleggen. Ter preventie doen we meer een beroep op hun expertise naar aanleiding van casussen voor tips, adviezen en observaties op de individuele reguliere scholen. Er zijn Kijkbezoeken op scholen voor S(B)O inplannen voor IB-gedragspecialisten. Er wordt steeds vaker een preventief beroep gedaan op de expertise van de zorg coördinatoren van de S(B)O-scholen; uitvoeren van observaties, meedenken en aansluiten bij mdo’s.
• Samenwerking met jeugdconsulenten: Met elkaar zorgen dat we de onderwijszorgarrangementen op elkaar afstemmen om zo te zorgen dat zorg en onderwijs één vloeiend geheel is t.a.v. de leerlingen die dat nodig hebben. Scholen missen een vast aanspreekpunt/gezicht bij de mdo's en geven aan dat de aanvragen voor ondersteuning langs veel lijnen lopen. Hierdoor komen kinderen aantoonbaar in de knel omdat niet tijdig en adequaat kan worden geanticipeerd. Vanuit de BUCH is een preventieteam gestart met 2 contactpersonen voor de scholen. Zij hebben de scholen van hun werkwijze op de hoogte gebracht en maken op dit moment een kennismakingsronde langs alle scholen.Een heikel punt blijft: (preventieve) aanwezigheid bij MDO’s. Jeugdconsulenten sluiten niet altijd aan; past niet in hun eigen procedure. Er blijft zo een hiaat tussen vraag en aanbod; onnodig tijdverlies, omslachtige routes en wachtlijsten, wat leidt tot frustratie bij ouders, kinderen en scholen.
• Samen naar school Klas: Op maandag 26 september heeft de feestelijke officiële opening plaatsgevonden. De nieuwe officiële naam van de klas heet sindsdien St. Michaelgroep. Dit schooljaar is een pilot gestart vanuit het SWV en de gemeente om te onderzoeken of een SNS-klas regionaal kans van slagen heeft. De werkgroep rondt rond eind dit schooljaar de pilot af. Het verslag zal medio september 2022 aan de betrokken bestuurders worden aangeboden.
• Inclusief werkgebied: In juni 2022 hebben we tijdens ons werkgebied-bijeenkomst bekeken welke kwaliteiten en expertise we op de diverse scholen in huis hebben. Dat blijkt een mooi en uitgebreid aanbod te zijn! Op de bijeenkomst in januari 2023 gaan we op zoek naar de vraag: "Waar kunnen we als school/werkgebied qua onderwijs-ondersteuningsbehoefte wel/niet aan voldoen? En hoe kunnen we hierop anticiperen."

05HE – Heiloo

Belangrijke ontwikkelingen/trends in het werkgebied:

• Als werkgebied Heiloo zijn we vanaf dit schooljaar van start gegaan met een Praktijkklas. Dit is een klas voor kinderen in groep 7 of 8 die helemaal tot bloei komen als ze met hun handen aan het werk gaan. Ze gaan voor een dag in de week naar de Kerkuil in Limmen waar ze allerlei vaardigheden leren waar ze in uit kunnen blinken. Ze hebben kerstbomen gemaakt van hout, gevuld speculaas gebakken, kerstkaarten geschreven en nog veel meer. En ook bij deze dingen moet je de vaardigheden die je op school leert toepassen. Het is dus leren en doen tegelijk. Kinderen komen met mooie verhalen naar school en naar huis en geven aan dat ze met veel plezier naar de Praktijkklas gaan.
• Als werkgebied denken we op dit moment na om naast de Praktijkklas ook een Plusplusklas te gaan starten in het nieuwe schooljaar. Dat zal een klas zijn voor kinderen die behoefte hebben aan kinderen te ontmoeten die ook “anders en snel” denken. Kinderen die als het ware een hele snelle computer in hun hoofd hebben en toch moeite hebben om werk te maken en nieuwe dingen te leren. Sommige van deze kinderen weten niet eens hoe ze moeten leren terwijl ze wel heel snel kunnen denken. Het zal een klas zijn van een dag in de week, voor kinderen die intelligent zijn en toch nog wat te leren hebben in werkhouding, taakaanpak of sociale vaardigheden. We denken erover na om de gemeente hierbij te betrekken zodat we als onderwijs en gezin kunnen samenwerken. Als werkgebied vinden we de driehoek van school, gezin en hulpverlening een waardevolle en krachtige samenwerking om te komen tot voortgang.
• Afgelopen jaar zijn er een aantal kinderen teruggestroomd vanuit een speciale voorziening naar de reguliere scholen. Bij de meeste kinderen gaat dit goed en is het passend. Voor een kind was het toch een te grote stap en kon de reguliere school niet bieden wat het kind nodig had. Wel mooi om achteraf van de school te horen geen spijt te hebben om kinderen hartelijk welkom te heten, ook al komen ze van een speciale voorziening. In Heiloo willen we dat kinderen als ze vier jaar zijn, in eerste instantie in de regulier basisschool instromen. Dit kan zijn met extra zorg vanuit de gemeente. Om daarvanuit te ontdekken hoe een kind zich ontwikkelt en wat zijn of haar ondersteuningsbehoeften zijn. Wel zien we dat doorstroom van kinderen naar een speciale voorziening niet altijd vloeiend is omdat er wachtlijsten zijn.

06LA – Langedijk

Belangrijke ontwikkelingen/trends in het werkgebied:

We zijn dit schooljaar gestart met een trimesteroverleg waarin we de dialoog met elkaar hebben gevoerd over het waarom we hier zijn en het belang ervan (of niet 😉).

Uit de dialoog kwamen de volgende steekwoorden omhoog:

• Professionalisering: We hebben met elkaar vastgesteld dat professionalisering vanuit de schoolbesturen dient te komen. Mochten we onderwerpen belangrijk vinden dan kunnen we dit met hen delen. Het budget voor het werkgebied dient zoveel mogelijk naar de kinderen te gaan. Uiteraard zullen bijeenkomsten vanuit de schoolbesturen en het SWV wel zoveel mogelijk bezocht worden.
• Samenwerking met jeugdconsulenten: Van de 9 scholen is er 1 school zonder jeugd- en gezinscoach en de rest van de scholen hebben wel een jeugd- en gezinscoach. Dit werkt heel fijn. Er is verschil te signaleren hoe de scholen hiermee omgaan. Sommige scholen werken met een ondersteuningsteam of met een zorgoverleg, anders scholen werken op afroep met de schoolcoach. Op één van de scholen is het zorgoverleg verbreed dit jaar; dit houdt in dat naast de ib’er, consulent en schoolcoach nu ook de GGD en leerplichtambtenaar aansluiten. Dit is een mooie ontwikkeling die past bij een inclusiever werkgebied.

• Pilot jongerenwerkers op de scholen: De consulenten in Dijk & Waard hebben zich – samen met de scholen – hard gemaakt voor de inzet van jongerenwerkers op de scholen. Er loopt al een pilot in het VO en deze is succesvol. Vanuit de NPO-middelen wordt medio eerste kwartaal 2023 gestart met deze pilot voor een jaar. Voor Langedijk betekent dit dat er 6 scholen hiervan gebruik kunnen maken.

• Pilot passende kinderopvang: Ook gaat er vanuit de NPO-middelen vanuit de gemeente gestart worden in januari 2023 met een pilot passende kinderopvang. Dit houdt in de kinderen met een extra onderwijs- en ondersteuningsbehoefte in de voorschoolse periode of in de opvang ook extra ondersteuning krijgen.

• Hoorrecht leerlingen: Vorig schooljaar hebben alle ib’ers de masterclasses hoorrecht van kinderen gevolgd. In de praktijk zien we nu een stijging van het aantal leerlingen die zelf deelneemt aan een MDO. Dit is een positieve ontwikkeling die we verder willen voortzetten.
• De projecten Hands-on en Meer- en hoogbegaafdheid zijn ook weer in volle gang en worden positief geevalueerd door leerlingen, ouders en professionals.

• Aandachtspunten: Door o.a. de nasleep van corona, het personeelstekort in verschillende sectoren, wachtlijsten, onvrede in de maatschappij en een extra stroom vluchtelingen (mensen vanuit Oekraïne) is de druk op het werkende personeel op een heel aantal scholen toegenomen. Zo zijn soms twee klassen samengevoegd omdat er geen leerkracht was bij uitval van een collega en zijn er op verschillende plekken op basisscholen en het netwerk eromheen mensen langdurig uitgevallen. Ook zijn gezinnen geraakt die het financieel al zwaar hadden maar door de prijsstijgingen van o.a. gas/energie/benzine en boodschappen nu nog meer onder druk staan. Deze financiële stress in gezinnen (en breder in de maatschappij) werkt ook door in de schoolomgeving.

07HZ - H'hugowaard – Zuid

Belangrijke ontwikkelingen/trends in het werkgebied:

• Op zoek naar een passende naam voor de Bovenbestuurlijkeplus klas (BBP). Want hij gaat in januari van start en deze bijzondere groep verdient een mooiere naam dan deze 3 letters. We gaan van start en zullen de ontwikkelingen goed gaan volgen. Naast de basisondersteuning op de scholen is dit een mooi aansluiting bij de behoefte van peer-contact.
• Net als vorige periode is er nog steeds op een flink aantal scholen meer aandacht voor de groepsdynamiek in de bovenbouw. Gesprekken hierover en het delen van signalen met de gemeente hebben ertoe geleid dat er in januari een pilot van start gaat. Binnen deze pilot vanuit gemeente Dijk en Waard worden er op geselecteerde scholen bijna 4 uur per week een jongerenwerker ingezet. De inzet wordt op elke school op maat ingevuld. Het zal ondersteunend zijn voor de scholen bij het omgaan met deze problematieken. De opbrengsten zullen worden geëvalueerd.
• Het contact met de leerlingen zelf zal een groot onderdeel zijn van bovenstaande inzet. Het is mooi om te zien dat er tijdens mdo's steeds vaker een leerling aansluit om zelf mee te praten over wat hem of haar zou kunnen helpen. In sommige gevallen komen er verrassende eenvoudige aanpassingen naar voren die alleen volwassenen niet hadden kunnen bedenken.
• De aansluiting van cjg en lpa bij de meso gesprekken wordt als positief ervaren. We kunnen hierin beter samen optrekken en signalen vanuit elkaars werkveld delen. Zeker contact met cjg is van belang omdat we te maken hebben met de pittige wachtlijsten vanuit de zorg. In deze complexe trajecten waarbij we te maken hebben met kwetsbare leerlingen is het van groot belang om elkaar goed te blijven opzoeken en te begrijpen.

De afgelopen periode zijn er leerkrachten op bezoek geweest bij so/sbo scholen. Mooi om elkaars wereld hierin meer te leren kennen. Ditzelfde kijkje in de keuken staat ook op menig wensenlijstje als het gaat om vo-scholen. Het streven is om daar dit jaar een begin mee te gaan maken.

08HN - H'hugowaard – Noord

Belangrijke ontwikkelingen/trends in het werkgebied:

• Hoogbegaafdheid: Er zijn stappen gezet in het versterken van de HB basisondersteuning. In 2023 start een bovenbestuurlijke plusklas voor werkgebied Heerhugowaard-Noord en Heerhugowaard-Zuid samen; één dag in de week voor kinderen van groep 5 t/m 8 en één dag in de week voor kinderen van groep 1 t/m 4. De eerste aanmeldingen zijn binnen en leerkrachten om de groepen te draaien zijn gevonden.

• Nieuwkomers: We hebben met alle basisscholen van het werkgebied op 10-11-2022 een mooi overleg gehad over hoe we de grote aantallen nieuwkomerskinderen het komende halfjaar goed een plek kunnen bieden in het basisonderwijs wanneer zij klaar zijn bij nieuwkomersschool. De Regenboog en daarbij hebben we ook voor alle kinderen uit ons werkgebied de eerste stappen besproken die we willen zetten naar het worden van een inclusiever werkgebied. We moeten ten eerste elkaar en elkaars expertise nog beter leren kennen.

• Verwijzingen SBO/SO: Er was in het vierde trimester vanuit werkgebied Heerhugowaard-Noord sprake van 8 verwijzingen naar SBO/SO en 1 observatieplaatsing SO. In dezelfde periode vorig schooljaar waren er 5 verwijzingen naar SBO/SO, dus er is momenteel sprake van een toename in het aantal verwijzingen en dit is een vervolg van de trend die vorig schooljaar startte.

• Op veel scholen zien we nog effecten van de periode “na corona”. O.a. het aantal gesprekken/MDO’s over peuters is gestegen, waarbij kinderen soms langer in een voorschoolse voorziening blijven of er sprake is van twijfel of kinderen zonder extra ondersteuning kunnen starten binnen het basisonderwijs.
• Binnen de gemeente zijn wachtlijsten voor het kunnen betrekken van een jeugd- en gezinscoach uit zowel het krachtteam als het expertteam. Ook zijn er wachtlijsten voor gespecialiseerde hulpverlening. Deze beide dingen maken dat de druk op kinderen en gezinnen soms toenemen en dat heeft ook zijn uitwerking binnen de onderwijssetting, waarbij nu soms gedacht gaat worden aan SO of SBO als oplossing van een vraagstuk dat niet alleen op onderwijsgebied zijn oorsprong heeft.
• Er sluiten regelmatig kinderen aan bij de mdo’s en zij hebben over het algemeen een mooie en verhelderende bijdrage die de volwassenen scherp houdt en/of ogen opent. In verreweg de meeste gevallen is de stem van het kind sowieso aanwezig binnen mdo’s via het kind-gesprek-formulier uit het TOPdossier of via een andere weg.
• Er is een toename zichtbaar van het percentage meisjes dat in mdo’s is besproken binnen werkgebied Heerhugowaard-Noord.
• Overschrijding budget: Heerhugowaard-Noord had in het vierde trimester van 2022 als enige werkgebied binnen het samenwerkingsverband een overschrijding van het werkgebiedbudget. Dit is de tweede keer op rij dat we met het werkgebied in de min eindigen. Dit keer betrof het op 31-12-2022 een negatief saldo van 10.878,42 euro. (= 14% overschrijding). De ondersteuningscategorieën die in arrangementsaanvragen het meest voorkomen in Heerhugowaard-Noord zijn: gedrag en executieve functies.