Onderwijs aan nieuwkomers

Het zal je maar gebeuren: je bent jong, je verlaat huis en haard samen met je ouders, je komt terecht in Nederland, en dan… ga je hier naar school. Je klasgenoten en leerkracht spreken een andere taal. Ze gaan ook anders met elkaar om dan je gewend bent. Hoe vind je je draai?

In je eigen land snapte je álles. Maar ineens word je door je vader en moeder meegenomen en kom je in andere landen, tentenkampen of opvanghuizen. Je krijgt te maken met een totaal andere cultuur. Opeens leef je in een omgeving waar je de gewoonten niet begrijpt. Toch is het de bedoeling dat je hier een nieuw leven opbouwt. Wie helpt je daarbij?

Samen ervoor gaan
Alles is nieuw voor kinderen van nieuwkomers. In Noord-Kennemerland hebben schoolbesturen en gemeenten afgesproken dat ze alle kinderen snel en goed onderwijs bieden. Zodat zij hun omgeving leren begrijpen en hun talenten kunnen ontwikkelen.
Een krachtige inbedding van kind en gezin in de maatschappij is belangrijk voor de nieuwkomers én voor de Nederlandse samenleving. Samen met de partners zet het samenwerkingsverband zich ervoor in, dat kinderen na de basisschool zo goed mogelijk doorstromen naar het regulier voortgezet onderwijs. Elk kind verdient een kans!

Netwerkgroep
Eind vorig jaar is in Noord-Kennemerland de netwerkgroep nieuwkomers opgericht om krachten te bundelen en scholen te ondersteunen bij het onderwijs. De netwerkgroep bestaat uit een vertegenwoordiging van de schoolbesturen, de gemeenten uit de regio en het Nederlands Jeugdinstituut. Vanuit het samenwerkingsverband zijn twee onderwijsexperts betrokken.
“Achter de schermen wordt heel hard gewerkt om voor alle kinderen een plekje te vinden”, zegt onderwijsexpert Kristel de Wit. “Kinderen van nieuwkomers hebben vaak al veel meegemaakt. Als zij nú goed integreren op een reguliere basisschool, voorkomen we op de lange termijn thuiszitters. Uiteindelijk wordt iedereen daar beter van.”

Geen standaardroutes
Vanwege de grote toestroom van vluchtelingen wijkt de procedure tegenwoordig vaak af van de standaardroute. Gewoonlijk volgt een kind ‘eerste opvangonderwijs’, onder andere om de taal te leren en thuis te raken in de gewoonten in Nederland. “Nu slaat een kind die stap soms over, of het blijft juist wat langer op – bijvoorbeeld – de school van het asielzoekerscentrum”, zegt Kristel. “De laatste tijd hebben we ook veel te maken met gezinshereniging. Veel vaders laten hun gezin overkomen, zodra zijzelf verblijfsstatus hebben. In dat geval verhuist het gezin soms direct naar de toegewezen woning en gaan de kinderen mogelijk meteen al naar een reguliere basisschool in de buurt.”

Van kleuterklas tot bovenbouw
Het onderwijs voor nieuwkomers in de kleuterleeftijd is vaak goed te combineren met het gewone lesaanbod; taal is een groot programmaonderdeel voor alle jonge kinderen. Leerlingen in de midden- of bovenbouw staan voor een grotere uitdaging: hoe begrijp je anderen en de leerstof als alles nieuw is en als je de taal niet kent? Kristel: “Vaak zien we dat kinderen van nieuwkomers veel veerkracht hebben. Maar voor leerlingen met trauma’s of problemen in de thuissituatie is de schoolgang soms niet eenvoudig.”

Zoektocht voor scholen
Ook voor leerkrachten is het onderwijs aan nieuwkomers nog vaak een zoektocht: hoe zetten zij een goed aanbod neer? Hoe kom je erachter wat het niveau is van een kind? Hoe leg je de regels uit? Welke lesmaterialen zijn geschikt? Op welke voorzieningen kun je een beroep doen? Met dit soort vragen kunnen scholen zich wenden tot de netwerkgroep en tot de landelijke adviesorganisatie LOWAN.
De netwerkgroep is nu bezig een dekkend netwerk van voorzieningen te creëren, en maakt hiertoe duidelijke afspraken met partners zoals de gemeenten. Er zijn al taalklasscholen en taalvoorzieningen in Alkmaar (de Waaier), Langedijk (de Taalklas) en Bergen (van Reenenschool). “We zijn nu aan het kijken hoe deze voorzieningen nog beter kunnen worden ingezet”, zegt Kristel. “Door alle krachten te bundelen, creëren we een sterk netwerk voor de kinderen.”